Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Charakterystykamonologujakoformywypowiedziartystycznej
101020Literaturaawyobraźnia
WedługdefinicjiEdwardaBalcerzanawyobraźnia:
15
jestrozumianapotoczniejakojednazformaktywnościpsychicznejczłowieka,aktywno-
ściwprocesachwykorzystywaniaorazprzetwarzaniażyciowegodoświadczenia.Celem
stajesiętukreacjasubiektywnienowych,względnieodgraniczonychcałościmentalnych,
mającychcharakterobrazów,inscenizacjizdarzeniowych,kombinacjiidei,konfiguracji
znakóworazznaczeń.owementalnecałościodznaczająsiętym,żenigdywcześniejwta-
kiejpostacinieuobecniałysiędanejjednostce;mówiącprosto-znczymśtakim”nigdy
przedtemdanyczłowieksięniezetknął5.
Wyobraźnialiterackastajesięróżnawprocesiekomunikacyjnym,gdyzosta-
jewzbogaconainacechowanaindywidualnąimaginacją,fantazjowaniemautora,
współautora,czytelnika,znawcy,wykonawcy,cenzora,dystrybutora.Toichindy-
widualnetworywyobraźnipodpowiadają,stająsięprojekcjamifantazji,wypełnia-
czasoprzestrzeńprzyszłą,teraźniejsząiprzeszłąautora,czytelnika,interpretatora.
Wyobraźniaautora,będącwyobraźniąstwarzającą,kreujenowemodeleświata,
ustanawiającoryginalnekodyartystyczne,projektującwłasnekolorytymowy,zaś
inwencjaodbiorcza,chociażzbliżasiędoinwencjiautorskiej,niejestzniąwżaden
sposóbtożsama,pomimotego,żewyobraźniaczytelniczajeststerowanaikontrolo-
wanaprzezgotowytekst,któregojakotakiegoniemożeodbiorcazmienić6.
MariaSzyszkowska,znakomitapolskafilozofa,wodniesieniudozwiązkówlite-
raturypięknejzfilozofiąorazichznaczeniuwżyciuczłowiekastwierdza:
Bogactwowiedzyoczłowiekujestzawartewliteraturzepięknej.Stanowionauzu-
pełnieniefilozofiiczłowieka,bowiemwniejwyrażonejestto,cozdolnyjestokreślićję-
zykpojęciowy.(...)Literaturapięknadocieradokonkretu,penetrujeto,coindywidualne,
awięcniepowtarzalne7.
Literatura,aszczególniepoezja,pełnifunkcjeprofetyczne(przewidujące,np.
prozaStanisławaLema),awyobraźniawyrażanasłowemprzekraczagraniceumysłu
iczasu,jejfunkcjeznaczące,choćdalekobardziejnieuchwytne,zaśmateriasło-
wa,kanonpojęć,manieograniczonemożliwości8.JakpiszeAntoniAleksandrowicz:
przeważającaczęśćdorobkusztukisłowawynikazintencjiczynienialektu-
ryprocesemskutecznympoznawczo,dynamicznymemocjonalnie,silnymistabilnym
5
E.Balcerzan,Zwoływaniewyobraźni,nPoznańskieStudiaPolonistyczne.SeriaLiterac-
ka”
,23(43),http://docplayer.pl/68780004-Zwolywanie-wyobrazni-edward-balcerzan.html
[dostęp21.06.2019].
6
Ibidem.
7
M.Szyszkowska,Literaturapięknajakoźródłorefeksjiflozofcznejorazwiedzyflozo-
fcznej,nZeszytyNaukowePolitechnikiŚląskiej.SeriaorganizacjaiZarządzanie”
,z.65/2013,
s.414-415.
8
K.Jałowczyk,Szkicdoobrazuwyobraźnitwórczej,nArsinterCulturas”
,nr3/2014,
s.199-213.