Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Elementywspółczesnejfilozofiinaukiwkoncepcjipostawybadawczej
21
dunaswójkontrowersyjnycharakterspotkałasięzszerokimodzewem.Paradygma-
tycznośćKuhnawywołałaszerokądyskusjęnatematnaukijakozjawiskapsycho-
społecznego,aczkolwiekniebyłaanipierwszą,anijedynątegorodzajukoncepcją.
DorozważańKuhna-wsposóbbezpośrednilubpośredni-odwołująsięwszy-
scyznaczącywspółcześnifilozofowienauki(por.[Lakatos,Musgrave(red.)1970])
-chociażbywcelukrytykijegoradykalnegostanowiska(por.[Toulmin1972,s.96-
-130]).Tymsamymnamocysilnegointelektualnegowysiłkuwspółczesnychfilo-
zofównauki,socjologównaukiimetodologówrozwinęłosięwielekoncepcji,które
zpowodzeniemmożnawykorzystaćdosformułowania-napotrzebytejksiążki-
koncepcjipostawybadawczej.NaszczególnąuwagęzasługująrozważaniaLakatosa
[1978]orazFlecka[1986],któreodpowiedniopóźniejszeiwcześniejszeodprac
Kuhna.Uznanojezawartościowedladociekańprowadzonychwniniejszejksiąż-
cezewzględunatrzyprzyczyny.PierwsząznichjeststanowiskoLakatosa,który
wpewnymsensiestoipomiędzykoncepcjąPoppera(obiektywistyczną)akoncep-
cjąKuhna(relatywistyczną)[Blaug1995,s.74],forsującbardziejformalnąwersję
paradygmatówwpostacikoncepcjiobiektywistycznychnaukowychprogramówba-
dawczych[Chalmers1993,s.157-158]-tymsamymposzukującsilnegoargumentu
narzeczracjonalizmunaukowego.Drugąprzyczynąjestsilnynacisknaczynnik
psychospołeczny,jakiczyniFleck,formułującwpełnikompletnąrelatywistyczną
koncepcjęopartąnakolektywachmyślowych,będącychnośnikiemstylumyślowe-
go.JegorozważaniawcześniejszeodrozważańKuhna,którywspominaoopus
magnumFleckajakooinspiracjidozajęciasięsocjologiąwspólnotynaukowej
[Kuhn2009,s.8].TrzeciąprzyczynąjestinnyniżuKuhnadeterminizmrozwoju
nauki.ZarównoLakatos,jakiFleckniepodkreślająidealizacyjnegosystemure-
wolucjinaukowej,dostrzegającbardziejprozaiczny,aprzeztopraktycznyrozwój
myśli.
WychodzącodparadygmatycznościKuhna,przyjęto,żejegokoncepcjajest
wswejistociesłuszna-napłaszczyźniesamejzasady,czylipsychospołecznejna-
turynaukijakodyscyplinyuprawianejprzezludzi,aniewyidealizowanejkatego-
riipozostającejpozaspołecznymkonteksteminiepodatnejna„czynnikludzki”.
Jesttoobecnieklasycznestanowiskopostpozytywistyczne,wktórymodchodzisię
odpojmowaniapoznanianaukowegojakoodseparowanegoodczynnikówpsycho-
społecznych(emocjiiwartości).Niemniejtwierdzenieorewolucyjnymrozwojuna-
ukijesttrudnedoobrony,nawetjeżeliuznać,żerozwójnaukiskładasięzmikrore-
wolucji.Natomiasttrafnewydajesiępojmowaniepraktykinaukowcówjakosporów
ikompromisówmiędzyróżnymistanowiskami.
WprowadzeniekoncepcjiKuhnadoniniejszejksiążkiukazujenaukęjakozja-
wiskopsychospołeczne.Oznaczato,żejestonoobciążonewartościowaniem,które
jestszczególnieistotnewnaukachspołecznych.ParadygmatycznośćKuhnaimpli-
kujejednakistotnyproblem,ujawniającysięwidentyfikacjiposzczególnychpa-
radygmatów.Jesttoproblempraktyczny,gdyżposługiwaniesiępojęciem„para-
dygmat”jestwygodnymskrótemmyślowymnapoziomiegeneralnychrozważań,