Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
1.Postawabadawcza
leczstajesięniewygodnewrozważaniachszczegółowych,gdypróbujesięokreślić,
czymondokładniejest.Wkontekściekonceptualizacjipostawybadawczejproblem
demarkacjipojęciaparadygmatuznajdujeswojeprzełożenienapoziomsamoświa-
domości.Skorowpostawiebadawczejuznajesięsamoświadomośćparadygmatycz-
ną,tonależałobyokreślić,czymjestsamparadygmat,takabymócbyćświadomym
funkcjonowaniawnim.Określenie,czymjestparadygmat,możliwejestjednaktyl-
kowpewnymstopniu,gdyżuchwyceniesensu(adokładniejsensów)paradygmatu
bywaintuicyjne,anieformalne.Niemniejpodjętopróbęmożliwiejaknajlepszego
zrozumienia,czymjestparadygmatwnauce,takabysamoświadomośćparadygma-
tyczna,jakoskładowapostawybadawczej,prowadziładootwartościparadygma-
tycznej.
OilekoncepcjaKuhnamawniniejszychrozważaniachfunkcjęświatopoglą-
dową,otylekoncepcjaLakatosamawymiarpraktyczny,gdyżpozwalanastruk-
turyzacjęksiążkidziękiramomformalnychkryteriów,któremożnazdefiniować
wnaukowychprogramachbadawczych.TymsamymrozważaniaLakatosazosta-
łysprowadzonedobardzoutylitarnegowymiaru-swoistejmechanikiporządku
rozważań.Naukoweprogramybadawczezostałypotraktowanejakocoś,comożna
konstruowaćnapotrzebyrozprawy,takabyjasnebyło,wokółjakichkryteriów,za-
łożeńprowadzonedociekania.Wkontekściepostawybadawczejskładowa,jaką
jestnaukowyprogrambadawczy,prowadzićmadopraktycznegoformułowania
teorii.
KoncepcjaFlecka,którajestbodajnajbardziejrelatywistycznąteoriąrozwoju
nauki,maukazaćto,jakmyślinaukowiec,którypodlegawpływowiróżnychgrup
społecznych,wyrażonemuwkolektywachmyślowych.Determinizmstylumyślenia
wwykonaniuFleckamazaletę,żeniesprowadzasiędonegatywnychtwierdzeń
oniemożnościrozwojuwiedzy,leczukazujewartośćdodanąsplataniasięróżnych
stylówmyślowych.Choćnależynadmienić,żeFleck[1986,s.142-143]jestbardzo
ostrożnywtychtwierdzeniach,tojednakdoszukaćsięuniegomożnaoptymistycz-
nychprzekonańozdolnościtwórczegopoznaniaprawdy,nawetjeżelijesttozjawi-
skohistoryczne,anieobiektywne.Wyrażonawkoncepcjipostawybadawczejstyli-
zacjamyśleniajestprzyjętązaFleckiemteząokolektywnymumocowaniuprocesu
myślowego,wkażdymraziewzakresiemyśleniapojęciowego.Skrajnyrelatywizm
stylówmyślowychFleckawpostawiebadawczejujawniasięjakokrzyżowanieli-
niimyślowych,awięczmianstylizacjimyślowejnaskutekwzajemnegoodziały-
waniapodmiotówmyślącychwróżnychstylizacjach.
Wkwestiizawartychwniniejszymrozdzialerozważańzdecydowanosięzająć
powyższymikoncepcjamiwsposóbniechronologiczny(wkontekściepowstania
prac).ZaczętoodKuhna,następnieprzechodzącdoLakatosa,akończącnaFlecku.
Defacto,cojużpodkreślano,pierwotnabyłapracaFlecka,jednakniejejnależysię
prym,gdyżmiałaonarelatywnieznikomywpływnadyskusjęwdziedziniewspół-
czesnejfilozofiinauki.Kolejnośćwprowadzaniadorozważańposzczególnychkon-
cepcjipodporządkowanajestnastępującejlogice:(1)ukazaniaparadygmatyczności