Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI.LITERATURAAPRAWOIKULTURAPRAWNA–ZAGADNIENIAMETODOLOGICZNE
19
PodobneprzekonaniewyraziłaAnnaRosner,którazauważyła,żebadanianad
kulturąprawnąflunaoczniająiwerbalizują(…)systemwartościuznawanychprzez
prawodanejepoki,przenoszenietychwartościwprzyszłość,ichtrwałośćorazpo-
nadczasoweznaczenie”9.
NajstarsząpolskądefinicjęomawianegopojęciastworzyłStanisławEstreicher,
którywrozprawiez1932rokuKulturaprawniczawPolsceXVIwieku10zajejpodsta-
woweelementyuznałaktyispisyprawastanowionego(wtymwielkiekodyfikacje),
prawozwyczajoweiedukację(naukęinauczaniepraw)orazstosunekspołeczno-
ścidoprawa(wyrażającysięm.in.obawąprzedzmianąprawa,kultemdawnych
prawiinstytucji)11.Ówstosunekspołecznościdoprawazawierałwsobiezdaniem
Estreicheratakżejegoocenyorazpostulatyznimzwiązane.Badaczrozszerzyłtym
samympoleznaczeniowekulturyprawnejnauwarunkowaniaspołeczneizawarł
wswojejdefinicjiczynnikwartościujący(ocenęprawa),niezwiązanyanizaktami
tworzeniaprawa,anizproceduraminastawionyminajegostosowanie.
PozaprzedwojennądefinicjąEstreicheraprzydatnaokazujesiętakżewspół-
czesna,EwyBorkowskiej-Bagieńskiej,którarównieżuwypuklaspołecznyaspekt
omawianegoterminu:
Toszerokiepojęcieobejmujestanobowiązującegoprawa,rozwójmyśliprawniczejłącz-
niezedukacjąprawniczą,praktykęstosowaniaprawa(anglosaskielawinaction)obej-
mującąm.in.organizacjęwymiarusprawiedliwościorazocenyipostawywobecprawa,
wyrażającesięwjegoznajomościiocenachspołecznych12.
WreszcieStanisławRussockiokreśliłkulturęprawnąjako
(…)zespółsplecionychzesobąpostawizachowań–takindywidualnych,jakizbioro-
wych–atakżeichrezultatówwobecprawa,czylipowinności,reguł,normnarzucanych,
wyposażonychwstosownąsankcjęisystematycznieegzekwowanychprzezwłaściwy
9A.Rosner,Badanianadkulturąprawną-próbazarysowaniaproblematyki,w:Zdziejówkultury
prawnej.StudiaofarowaneProfesorowiJuliuszowiBardachowiwdziewięćdziesięciolecieurodzin,red.
M.Wąsowicziin.,Warszawa2004,s.586.
10Choćwtytulerozprawybadaczwspomniałoflkulturzeprawniczej”,tojednakzakreszbu-
dowanejprzezniegodefinicjiwykraczapozaśrodowiskoosóbwykonującychzawodyprawnicze.
11S.Estreicher,KulturaprawniczawPolsceXVIwieku,w:Kulturastaropolska,Kraków1932,
s.40–118.
12E.Borkowska-Bagieńska,PolskawEuropie.Refleksjenadeuropejskąkulturąprawną,w:Prawo
wczorajidziś.StudiadedykowaneprofesorKatarzynieSójce-Zielińskiej,red.G.Bałtruszajtys,Warsza-
wa2000,s.63.
