Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wskazujeonnaistnieniemożliwościwyboruprzezczłowiekatakiej
lubinnejreakcjiobronnej,mimożereakcjetesąuwarunkowanebiolo-
gicznie,sterowanehormonalnie.
D.H.Funkensteinwyróżniadwiefazyreakcjinastres:ostrąfazę
alarmowąipóźniejszyokresopanowywaniastresu.Wostrejfaziealar-
mowejwystępujączteryformyreakcji,amianowicie:brakemocji,gniew
skierowanynazewnątrz,gniewskierowanydowewnątrzorazostrylęk
(Jankowski,1971:243-257).
Opodobnymmechanizmiepowstawaniaemocjonalnychobjawów
frustracjimówiąteżpraceJ.P.Pawłowanadodruchamiwarunkowymi,
azwłaszczanadzorganizowanym,zrównoważonymukłademprocesów
wewnętrznych,tzw.stereotypemdynamicznym(Pawłow,1952,za:Gro-
chulska,1982:17).
WpodobnysposóbokreślaaktywnośćkorowąD.O.Hebb.Twierdzi
on,żeaktywnośćkorowatonprocesorganizowaniasięukładówczynno-
ściowych,któreumożliwiająosobnikowiorientacjęwotoczeniuisterują
uporządkowanymtokiemczynności”(Reykowski,1968,za:Grochulska,
1982:17).Zakłóceniawtymnuporządkowanymtoku”sąprzyczynąemo-
cjinegatywnych,któredezorganizująiparaliżująaktywnośćczłowieka,
jeśliwystępująwzbytdużymnasileniu-cocharakteryzujestanfrustracji.
Wbadaniachnadteoriązwiązkufrustracjizagresjąwykazanoduże
znaczenieczynnikówwewnętrznych,jakizewnętrznych.ZdaniemBer-
kovitzaprawdopodobieństwomanifestacjiagresjiuludzizależyodich
wewnętrznejgotowościdoagresjiorazsygnałówzewnętrznych,które
wywołująagresjęidostarczająjejobiektu.
Oddziaływanieczynnikówwewnętrznychizewnętrznychmożeulec
zsumowaniulubmożezwielokrotniaćsięwzajemnie.Oilejedenznich
jestsłaby,drugimusibyćsilny,abywywołaćagresję.Ludzie,uktórych
agresjamacharakternawykowy,potrzebująniewieluzewnętrznychbodź-
cówprowokujących,abystaćsięagresywnymi.Bodźcamiprowokują-
cymimogąbyćnietylkofrustracyjnedoznania,alerównieżzłeobiekty
kojarzącesięzagresją,np.broń.
Źródłemagresjidziecięcejmogąbyćlicznefrustracjezwiązane
znadmiernymiwymaganiamizestronyotoczenia,np.szkoły.Przecią-
żenieszkolne,nerwowytrybżycia,zbytmałezainteresowaniedzieckiem
21
