Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
CieńJacobaBurckhardtarzutowałnabadanianadRenesansem
przezwielenastępnychdziesięcioleci,skłaniająccałepokoleniabada-
czydoprzyjęciajakorzeczyudowodnionej,żejesttoepokaareligijna
iachrześcijańska.Tezytetraktowanojakoteoremat,czylipoglądy
takoczywiste,żeniewymagająceuzasadnienia,choćniektóreznich
—jakrzekomydeizmDantego—jużwcześniejobalono,przypisując
poetędotradycjitomistycznej
36
.Dopierowostatnichdziesięcioleciach
zaczętopoglądszwajcarskiegohistorykacałościoworewidować.Jednak
wPolscebadaniatesąmałoznaneztejprzyczyny,żewokresiePRL
bardzostaranniepodtrzymywanowizjęRenesansujakoepokipostę-
powej,czyliantyreligijnejibluźnierczej.Wystarczywskazaćnazbiory
źródełwydawanewtamtychczasach,gdzienadreprezentowanesą
tekstyantyreligijneiheterodoksyjne
37
.
Trudnonamorzec,ktopierwszypodważyłtezyBurckhardtaenbloc.
NapoczątkuXXwiekuśmiałoczynitakPierreImbartdelaTourwska-
zując,żepismaMarsigliaFicinoiPicadellaMirandolisąpełnechrze-
ścijaństwaichęciwykazania,żeplatonizmlogicznieprowadzidouzna-
niaObjawienia.Towręczrodzajwewnętrznejreakcjiodrodzeniowej
nawcześniejszewłoskiewolnomyślicielstwo
38
.Dzisiajtopoglądydosyć
powszechne.Czynitakm.in.ErnstCassirerwłączającdomyślicieli
renesansowychMikołajaKuzańczykaiwskazującnachrześcijańsko-
mistyczneźródłajegodoktryny(Pseudo-DionizyAreopagita,MistrzEc-
36
J.Rivière,LeProblèmedel)Egliseetdel)EtatautempsdePhilippeLeBel,Louvain-
Paris1926,s.333-336;A.H.Gilbert,HadDantereadthe„Politics”ofAristotle?,
DPublicationsoftheModernLanguageAssociationofAmerica”,1928,nr43,z.3,
s.602-613.Dodajmy,żewspółczesnanaukawycofałasięiztegotwierdzenia,sytu-
uującDantegonapograniczuawerroizmuiarystotelizmu—zob.R.Imbach,Dante.
LaPhilosophieetleslaïcs,Fribourg1996,s.142-147.
37
A.Nowicki(red.),Wypisyzhistoriikrytykireligii,Warszawa1962,s.57-115;Idem
(red.),FilozofawłoskiegoOdrodzenia,Warszawa1967;Idem(red.),Filozofafran-
cuskiegoOdrodzenia,Warszawa1973.Dopieropo1989rokuzaczętoudostępniać
polskiemuczytelnikowipracewskazujące,żetowłaśniewRenesansie,aniewŚre-
dniowieczu,trwałytzw.polowanianaczarownice(M.Sokołowska,„Rozdeptane
nachwałęBożą”,Gdańsk1995,s.5),anaukatejepokitomagiazmieszanazalche-
miąizabobonem(J.Delumeau,CywilizacjaOdrodzenia,Warszawa1993,s.302n.,
373n.;G.Minois,Kościółinauka,Warszawa1995,s.273-276)
38
P.ImbartdelaTour,LesOriginesdelaRéforme,op.cit.,t.II,s.335-340.
33
