Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kształtirozmiary
17
obserwacjazaćmieniaKsiężyca–zjawiskaciekawego,leczwystępującegorzadko.
Ajeśliuwzględnićjeszczefakt,żezaćmieniemożenastąpićwczasieniepogody,
tocierpliwośćnajcierpliwszychmogłabyokazaćsięniewystarczająca.Dlategoteż
wczęścizatytułowanejNSprawdź”podsuwampomysłytylkotakichobserwacji,które
możnaprzeprowadzićwszędzie.Każdaznichmaswójideowypierwowzórpośród
tychdawnych,tuprzypomnianych.Niestety,żadnaznichniepozwolicisamodziel-
nieprzekonaćsięokulistościZiemiizmierzyćjejkrzywiznę.Dojejwyznaczenia
będzieszpotrzebowałobserwacyjnegopartnera.
Cojestgłębiej?
Saminiezmiernierzadkozagłębiamysięwziemiędalejniżnasztychłopaty.Czasem
zciekawościąspoglądamywjakiśbudowlanywykop,czynawysokąnadrzecznąskar-
pę.Jednaknajczęściejdozadawaniasobiepytań:cojestgłębiej?,cosiętamdzieje?
skłaniająnasdoniesieniaoróżnychdramatycznychzdarzeniach:trzęsieniachziemi,
wybuchachwulkanów,wypadkachwkopalniach.Bardziejdociekliwychdostawiania
takichpytańskłaniająjednakfaktyzupełniezwyczajne,znanekażdemu.Naprzykład
takie,żewPolscefundamentybudynkówmusząbyćosadzonenagłębokościoko-
ło1m,żenapodobnejgłębokościpowinnybyćzakopywaneinstalacjewodociągo-
weikanalizacyjne,żewkrajachochłodniejszymklimacietegłębokościsąwiększe,
awcieplejszych–mniejsze.Każdypamiętateżzeszkołyinformację,żetam,gdzie
temperaturaprzezcałyrokjestniższaodzera,gruntjestzamarznięty,aletylkodo
głębokościokoło100m.Dlaczegotakjest?Odpowiedźnawszystkietepytaniaznają
wiertnicy,agórnicywręczjączują:imgłębiejwiercąlubkopią,tymwyższajesttem-
peraturakruszonychskał.WrejonieSudetówpodnosisięonao10co20mwgłąb,
awpółnocno-wschodniejPolscedopieropo100m.Wkopalniachsięgającychwgłąb
naniemal1000mgórnicypracująwtemperaturzeokoło300C.Stądwniosek,żenawet
gdybyśmyniewiedzieliowybuchachwulkanów,owydobywającychsięznichlawie
igorącychgazachczyteżotryskającejzziemigorącejwodzie,tomielibyśmypodstawy
doprzypuszczeń,żewnętrzeZiemijestgorące.Pomimożecałanaszawiedzaogłębo-
kimwnętrzuZiemijestzdobywanametodamipośrednimi,tojestonadosyćpewna.
Najgłębszyotwórwiertniczymaokoło12kmgłębokości(jegodługośćwskalirys.2.10
byłabyrównagrubościliniiobramowującejprzekrój).Zadziwiaćwięcmożeszczegóło-
wośćinformacjipodawanychwpodręcznikachgeografiilubksiążkachpoświęconych
geologiidotyczącychstanuskupieniaimechanicznychwłaściwościmateriału,zktórego
jestzbudowanewnętrzeZiemi.Informacjitychjestznaczniewięcejniżteuwidocznione
narysunku2.10.Skądczerpanajesttawiedza?
Byzrozumiećmetodyjejzdobywania,przypomnijsobiedźwiękiwydawaneprzezróżne
przedmiotyuderzonecelowolubmimowolnie.Przypomnijteżsobiedźwiękiwydawane
przezróżnenietypoweprzedmioty:dźwiękdzwonówidzwonków,dźwiękwydobywa-
jącysięzosikółpociągu,postuknięciujejmłotkiemprzezpracownikakolei.Nowłaś-
nie,chybakażdydomyślasiępowodówtegostukania.Gdybyośbyłapęknięta,topo
uderzeniumłotkiemzadźwięczałabyinaczej.Wtakisamsposóbsprawdzamyprzecież
