Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZChełmanaKaukaz
35
Ukraińskiebiogramypodająwrazzdatąrównieżmiejsceurodzenia:
DChołm,obecnieChełm(Polska)”.Tostwierdzeniewymagawięcejmiejscana
wyjaśnienia,możebowiemsugerować,żerodzinnemiastouczonegow1867r.
częściąPolskiniebyło.Wrzeczysamejnasprawęmożnapopatrzećróżnie.
Niewątpliwieleżałoononaziemiach,któreprawniestanowiłyczęśćKróle-
stwaPolskiegoijakopolskiebyłypostrzeganenietylkoprzezPolakówczyteż
zachodnioeuropejskąopiniępubliczną,lecztakżeprzezwładzewPetersbur-
gu.PodmiotowośćKrólestwaPolskiegobyłazagwarantowanaprzezprawo
międzynarodowe-postanowieniakongresuwiedeńskiegoz1815r.Wpraw-
dziepopowstaniulistopadowymKrólestwozostałofaktycznieinkorporowa-
nedoRosji,apostyczniowymjegoodrębnośćustrojowo-administracyjną
prawiecałkowiciezniesiono,toformalnienigdygoniezlikwidowano.
SamHruszewski,atakżeinnidziałaczeukraińskiegoruchunarodowego
orazukraińscyhistorycy,twierdziliitwierdzą,żemiastoorazokolicznezie-
miebyłyukraińskie.Czytakipoglądmauzasadnienie?WrzeczysamejChełm
zamieszkiwaligłównieżydziorazrzymscykatolicy,cowpraktyceoznaczało
posiadaniepolskiejtożsamości,ponadtostacjonowalitamrównieżpra-
wosławniżołnierzerosyjscy,natomiastnaokolicznychterenachmieszkali
wznacznejliczbieunicipochodzeniaruskiego.Mówilionispolonizowanymi
gwaramiruskimibądźpopolskuimielipolskąświadomośćnarodową,głów-
niewwypadkuwarstwlepiejwykształconych,awwypadkuchłopówtakże
Dtutejszą”.Oboknichżyłatakżetubylczaludnośćmówiącagwaramipolski-
mi,wyznawcyobrządkułacińskiego.Niemniejzpowoducechkulturyetnicz-
nejmiejscowejludnościpochodzeniaruskiegoPodlasieiziemiachełmska
byłytraktowaneprzezdziałaczyukraińskiegoruchunarodowego,hołdują-
cychprzekonaniu,żeetnicznośćokreślawszystko,jakoziemieukraińskie.
PodkreślanotymsamymichodrębnośćtakodrdzennejRosji,jakiPolski.Dla
PolakówChełmbyłpolskibądźpolskiiruskijednocześnie,natomiastdla
Ukraińcówbyłpoprostuukraiński,względnieukraińskiirosyjski.Zkolei
rządcarskiuważał,żerodzinnestronyHruszewskiegozamieszkiwałalud-
nośćruska-cobyłodlańrównoznacznezrosyjskością1,stądteżpoupadku
powstaniastyczniowegorozpoczętopróbyzaszczepieniawśródniejrosyj-
skiejświadomościnarodowej.
NajbardziejznanymtegoprzejawembyłalikwidacjaKościołaunickiego
wKrólestwiePolskimw1874r.iprzymusowakonwersjajegowyznawcówna
prawosławie,połączonaziściebarbarzyńskimirepresjamiwobecopornych2.
Poprzedziłojąstworzeniesieciszkółdlaunitówzrosyjskimjęzykiemwykła-
dowym,m.in.powołaniew1865r.wChełmieosobnegogimnazjumDgrecko-
1Językrosyjskidotychczasprawienieodróżniatychpojęć,awXIXw.wświadomościro-
syjskiejbyłyonezasadniczouznawanezatożsame.
2Opisywałjem.in.WładysławReymontwswoichsugestywnychreportażachliterackich
Zziemichełmskiej.Wrażeniainotatki.
