Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
13
1.Biologiczneujęciestresu
Omawiającbiologiczneujęciestresu,trzebaoczywiściezacząćod
zreferowaniastanowiskaSelyego,badacza,którywprowadziłpoję-
ciestresudofizjologii,atakżepoczęścidopsychologii.Jestono
wkwestiinaturystresudośćjednoznaczne.Selyeokreśliłbowiem
stresjako„stan,któryprzejawiasięswoistymzespołem,składają-
cymsięzwszystkichnieswoistychzmianwywołanychwukładzie
biologicznym”(Selye,1960,s.70).Mającypewnespecyficzne
cechyzespółnieswoistychzmianjestjegozdaniemprzejawem
stanustresu,aleniestresemjakotakim.Zatemstresniejestdla
niegotożsamyzreakcjąalarmową,ogólnymzespołemprzystoso-
wania(GAS–GeneralAdaptationSyndrome)czynapięciemner-
wowym,bowszystkieteelementysąskładowymizespołuzmian
układubiologicznego,którytozespółjestprzejawempewnego
szczególnego,abstrakcyjnegostanu.StresjestwięcdlaSelyego
konstruktemhipotetycznym,takąkategoriąwfizjologii,jaką
wfizycejestnaprzykładenergia,awięccoś,zczegoprzejawami
mamydoczynieniawswoimdoświadczeniu,acowswejistocie
jestabstrakcyjnympojęciem.Winnymmiejscuswejmonografii
autortenokreśliłstreswpodobnysposób,jakowspólnymianow-
nikwszystkichodczynówprzystosowawczychustroju(Selye,
1960).Podkreślałonbardzowyraźnie,żeniemożnautożsamiać
zmianzestanem,któregosąoneprzejawami.
WskaźnikamistresubyłydlaSelyegoobserwowanezmiany
wnarządachwewnętrznych,określaneprzezniegomianem„triady
stresu”,naktóreskładałysię:powiększeniekorynadnerczy,
zmniejszeniegrasicyiwęzłówchłonnychorazowrzodzenieżołąd-
kowo-jelitowe.Zaobserwowałjeporazpierwszyjakoodpowiedź
organizmunapodaniedużejdawkihormonówegzogennych,sta-
nowiącychdlaorganizmuczynnikzdecydowanieszkodliwy.Uży-
wającszczurówjakozwierzątdoświadczalnych,Selyemógłłatwo
manipulowaćczynnikamiwywołującymistresiidentyfikowaćzmia-
nynimwywołane.Dlategoteższybkozaobserwował,żezmianyte
pojawiająsięwodpowiedzinadziałanieróżnychtoksycznychsub-
stancji,atakżeszokutermicznegoczydłuższegounieruchomienia
