Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
19
2.Psychologiczneujęciestresu
Oilewnaukachbiologicznychstanowiskowsprawienaturystresu
jestdośćjednoliteijednoznaczniewyrażone,otylewpsychologii
mamydoczynieniazeznacznymzróżnicowaniempoglądów.Trochę
możedziwić,żerozbieżnościomtymniezapobiegłoto,iżtermin
„stres”zostałprzezpsychologięprzejętywłaśniezfizjologii.Można
bypowiedzieć,niecożartobliwie,żepotym,jaktermintenpojawiłsię
wpsychologii,zacząłżyćswoimwłasnymżyciem.Tradycyjnypo-
działteoriistresu,któregopodstawąsątwierdzeniadotyczącejego
natury,wymieniatrzygrupykoncepcji,ujmującestresalbojakone-
gatywnyczynnikzewnętrzny,albojakostan,czylepiejreakcjęorga-
nizmu,albojakorelacjępodmiot–otoczenie,któretoujęciewpew-
nymsensiełączydwapoprzednie(Łosiak,1994).Pierwszazwymie-
nionychkoncepcjinależyjużraczejdohistorii,natomiastpozostałe
rozwijająsięprzezcałyczas.
Lazaruswswojejbardzodobrzeznanejdefinicjistresuokreśla
gojako
szczególnyrodzajrelacjipomiędzyjednostkąiotoczeniem,któryjest
przezjednostkęocenianyjakonadwerężającylubprzekraczającyjej
możliwościizagrażającyjejdobru(Lazarus,Folkman,1984,s.19).
Takwięcnapytanie,czymjeststres,Lazarusodpowiada,żejest
topewnegorodzajurelacjapodmiot–otoczenie,atym,cozniej
czynistres,sąprocesypoznawczejednostki.Stresjestwięc
wswojejistocieczymśbardzoabstrakcyjnym,alejeżelizastano-
wićsięnadpojęciempokrewnymdorelacjipodmiot–otoczenie,
toprzychodzinamyślkategoriasytuacji.Wśródnielicznychteo-
retykówpsychologii,którzyzajmowalisięsytuacjączłowieka,
możnawymienićLewinaiTomaszewskiego.Lewinprzedstawiał
sytuacjęjakopoleaktywnościpodmiotuipróbowałopisywać
działanieczłowiekawpolusytuacjizapomocąmatematycznych
formuł,używającpojęciawektora(Lewin,1938za:Atkinson,
1964).Lewinpodkreślałrównieżbardzowyraźniepsychologiczny
charaktersytuacji,czylito,czymjestonadladanejjednostki
wokreślonymczasie.Możnabypowiedzieć,żemówiłosytuacji,
którajestocenianaprzezpodmiot,awięcojejsubiektywnym
