Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
JerzyStelmach
Drugąnatomiastkorzyściąbyłobyokreśleniepólzastosowaniatychmodeli,
atymsamymwykazanieichpraktycznejprzydatności.Pozwoliłobytomiędzy
innyminaredefinicjęwielupodstawowychpojęćzesłownikaprawnegoipraw-
niczego,takichjakUwłasność”,Uczyn”
,Uwola”,Uodpowiedzialność”,Uwina”,Uświa-
domość”iUpoczytalność”czyUbłąd”.Zwróćmyuwagę,żewypracowaneiprzyję-
tenaprzełomieXIXiXXw.,wokresiewielkichkodyfikacji,mającepodstawowe
znaczeniedlakontynentalnegosystemuprawa,definicjeipojęciaodwoływały
siędoznaczeńwypracowanychprzezówczesneteoriepsychologiczne,któredziś
uznawanesąpoprostuzafałszywe.Cośztym,wcześniejczypóźniej,trzebabę-
dzieprzecieżjednakzrobić!
Porateraznaomówieniepotencjalnychryzykzwiązanychzprzyjęciemiza-
stosowaniemnowychmodelinaturalizacjiprawa.Wskazałbymprzynajmniejna
dwatakieryzyka.
Pierwszezryzykwiązałobysięzezmianąlubistotnąmodyfikacjąistniejących
standardówinterpretacyjnych.PrzyjęcieUnowego”paradygmatunaturalistyczne-
gogroziłobywszczególnościnaruszeniempowszechnieakceptowanejprzezpraw-
nikówUzasadybezwładnościinterpretacyjnej”.Zasadatamówi,żebezuzasad-
nionychważnymiokolicznościamipowodównienależyzmieniaćprzyjętychjuż
wcześniejistosowanychstandardóworazzwyczajówinterpretacyjnych
26
0Praw-
nicynielubiązmian;są,biorącpoduwagęprzyzwyczajeniapoznawcze,niezwy-
klekonserwatywnągrupązawodową.StądwłaśnietakwielkieznaczenieUzasady
bezwładności”wnauceprawaipraktyceprawniczej.Postępowaniezgodneztą
zasadąmazdaniemjejzwolennikówzapewnićzarównostabilnośćibezpieczeń-
stwopraktykiprawniczej,jakicałegożyciaspołecznego.Jestemprzekonany,że
wwieluinterpretacyjnychprzypadkach,zjakimimamydoczynieniawprawie,
możemy,anawetpowinniśmy,postępowaćzgodniezzasadąbezwładności.Jednak
niemożnauznaćjejprzecieżzaobowiązującąwkażdejinterpretacyjnejsytuacji.
Zasadabezwładnościjestbowiemzarównowyrazemtęsknotyzastabilnościąpo-
znawcząwdziedzinieprawa,jakiprzejawemkonserwatyzmu,anawetoportu-
nizmuprawniczego.Wżadnymnatomiastprzypadkuniemożemyzpomocątej
zasadyusprawiedliwiaćzamykaniasięprzedtym,conoweiodmienneodwcześ-
niejprzyjętychizaakceptowanychrozwiązań.
Drugim,zresztąjaknajściślejpowiązanymztympierwszym,ryzykiemjest
wprowadzenieewentualnegostanuniepewnościwprawie,poprzezwskazanie
nowychalternatywnychnaturalistycznychrozwiązań
27
.Prawnicypodnoszący
26
OUzasadziebezwładności”,określanejrównieżmianemUzasadyinercji”,pisałmiędzyinny-
miChaimPerelman0Por
0Ch0Perelman,TheNewRhetoricandtheHumanities.EssaysonRhetoricandits
Applications,Dodrecht–Boston–London1979,s.131in.;idem,Justice,LawandArgumentation.Essays
onMoralandLegalReasoning,Dodrecht–Boston–London1980,s.159in.
27
Por.B.Brożek,PewnośćprawajakostabilnośćstrukturalnaorazJ.Stelmach,Czyinterpretacjapraw-
niczamożebyćgwarantempewnościprawa?,obydwaartykułypublikowanew:ForumPrawnicze2011,
nr6,s023in0orazs017in0
22
