Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Red.J.A.Janik,Nauka–Religia–Dzieje.Przyczynowość.Determinizm.
CzyPanBógrzucakostką?,Kraków2008,ISBN83-233-2523-9,©byUJ
22
działaniaHamiltona.Otóżdladwuukładów,międzyktóryminiedziałają
żadnesiły,działanieHamiltonawmechaniceklasycznejjestsumądzia-
łańobutychukładów,coznaczy,żeichruchysąniezależneodsiebie.
Tymczasemwmechanicekwantowejtakniejest,coznaczy,żesama
tylkoobecnośćdrugiegoukładumawpływnaruchpierwszego,mimoże
zzałożenianiedziałająmiędzynimiżadnesiły.
Jasnejest,żewtakiejsytuacjiuprawianiefizykiteoretycznejjestbar-
dzotrudnymiryzykownymprzedsięwzięciem.Byćmożekoniecznajest
umiejętnośćenumeracjiaprioritychwarunków,któremusząbyćspeł-
nione,żebydanyukładmógłbyćuważanyzaizolowany.Sametylko
sukcesymechanikikwantowejwfizyceatomowejichemiikwantowej
pokazują,żemożesiętakzdarzyćiczęstofaktycznietaksięzdarza,że
uważającdanyukładzaizolowany,niepopełniamybłędu.Chodziłoby
zatemoto,żebywarunkistosowalnościtegoprzybliżeniawysłowić
aprioriiwsposóbuniwersalny,tzn.ważnydlakażdegoukładu.
RogerPenrose
3należydotychAutorów,którzyzgadzająsięztezą,że
jakiśproblemistnieje.JeżelidobrzerozumiemPenrose’a,tojestonzda-
nia,żewrównaniuSchrödingerazawartejestuproszczeniepolegającena
pominięciudrobnejnieliniowejpoprawki,przypuszczalniepochodzenia
grawitacyjnego.Uproszczenietoniemaznaczeniadlakrótkichczasów
istanówstacjonarnych,natomiastzmieniajakościowoewolucjęfunkcji
falowejdladługichczasów.Przykładytegotypuzachowańsąistotnie
znanewfizycematematycznej.NaprzykładrozwiązaniarównaniaKor-
tewega-deVriesadladługichczasówewolucjirozpadająsięnaprze-
strzennieizolowanesolitonyitoniezależnieodtego,jakzostaływybrane
danepoczątkoweCauchy’ego.Gdybykomuśudałosięskonstruować
nieliniowąwersjęrównaniaSchrödingeraowłasnościachpostulowanych
przezPenrose’a,tobyćmożebyłobytocośmającegoszansęakceptacji.
RudolfHaag
4uważa,że„musimyrozróżnićmiędzymożliwościami,
któresązapisanewpojęciustanukwantowego,ifaktami,któresąwyni-
kiemwyborumiędzyróżnymialternatywami”.Tojestniewątpliwie
prawda,tylkoHaagniepodaje,jaktozrobić.Fizykateoretycznajest
sztukąbudowaniamodelimatematycznychrzeczywistościfizycznej.
Nikomudotychczasnieudałosięuchwycićśrodkamifizykiteoretycznej
intuicyjnieoczywistejróżnicymiędzydokonanąizamkniętąprzeszłością
3R.Penrose,Drogadorzeczywistości,PrószyńskiiS-ka,Warszawa2006.
4
R.Haag,AnEvolutionaryPictureforQuantumPhysics,„Communicationsin
MathematicalPhysics”180(1996)733.Por.takżeidem,TryingtoDividetheUniverse,
kontrybucjazokazji75rocznicyurodzinprof.JanaŁopuszańskiego.
