Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wkręguautorytetunaukowego/autorytetuwnauceł
25
niesięprzezpitagorejczykównasłowaautorytetu/mistrzawceluzdoby-
ciakoronnegoargumentuwdyskusjiwpostaci:Ipsedixit—nOn,nasz
mistrz,sam(to)powiedział”
.Takiegopodejścianiepochwalałnietylko
CyceronwdzieleOnaturzebogów7,leczrównieżHoracywlistachkry-
tykowałpowoływaniesięnapowagęnauczyciela—owoIurareinverba
magistri(nprzysięgać/powoływaćsięnasłowa/powagęnauczyciela,ślepo
wierzyć,uznawaćautorytetnauczycielazaargumentostateczny”)8,atakże
Seneka,domagającsięsamodzielnościmyślenia,krytykowałdominację
autorytetunadrozumem,przeciwstawiającsięnślepemu”przywiązywaniu
siędostoikóworazeksponującprawodosamodzielnegosądzeniaorze-
czach9.Idziśzdajesięniebrakowaćprzykładównategotypuasekurację
wkomunikowaniusięludziwróżnychsferachżycia10.
Niezawszenależycieuświadamianosobie,iżuznawanieiszanowa-
nieautorytetu/mistrzaniekonieczniestojąwopozycjidoniezbywalnego
prawadosamodzielnegosądzeniaorzeczachnamiaręmożliwości,zdol-
nościiaspiracjiczłowieka,który—jeślitylkozechceiuznatozaważne
—możepodążaćtropemwytyczonymprzezznawcówstanówrzeczy,fak-
tów,procesówizjawisk,niewykluczone,żewłaśnietak,jaktowyraziłśred-
niowiecznyfilozofiteologBernardzChartres(1060—1125)11.Ówplatonik
7Ipsedixitjesttwierdzeniembezdowodulubdogmatycznymwyrazemopinii.Auto-
remłacińskiejformytegowyrażeniajestrzymskimówcaifilozofMarcusTulliusCicero
(106—43r.p.n.e.),którymposłużyłsięwstudiachteologicznychDeNaturaDeorum
(Onaturzebogów).Wywodzisięonoztłumaczeniawyrażeniagreckiego(oidentycz-
nymznaczeniu)αὐτὸςἔφα(autòsépha),oznaczającegoargumentpochodzącyodauto-
rytetuPitagorasa,odwołującysiędowypowiedzimistrza,aniedokwestiirozumulub
dowodu.Por.W.Kopaliński:Słownikwyrazówobcychizwrotówobcojęzycznych.War-
szawa:nWiedzaPowszechna”,1988,s.236.
8ZawartawListachHoracegofrazaiurareinverbamagistriwtłumaczeniudosłow-
nymoznaczanprzysięganienasłowamistrza”(zHoracego,Listy,I,1,14).Por.W.Kopa-
liński:Słownikwyrazówobcych…,s.238.WstarożytnychszkołachGrekówiRzymian
cieszyłsięontakwielkimautorytetem,żeuczniowiegopoważaliitraktowalijegosłowa
jakodogmatwiary.
9Zob.Seneka:Myśli.Przeł.S.Stabryła.Warszawa:WydawnictwonAletheia”,2017.
10Szerzejizinnejperspektywyproblemowejpodejmowałamtekwestiewinnym
miejscu.Zob.U.Ostrowska:Aspektyaksjologicznesłowawedukacji.W:Aspektyaksjo-
logicznewedukacji.Red.U.Ostrowska.Olsztyn:WydawnictwoUniwersytetuWarmiń-
sko-MazurskiegowOlsztynie,2000,s.21—43.
11PochodzącyzBretaniiśredniowiecznyfilozofiteologoorientacjiplatońskiej—
BernardzChartres(urodziłsięokoło1060roku,zmarłokoło1125roku)byłnauczycie-
lemikierownikiemszkołykatedralnejwChartres(1114—1119).Podjegokierownictwem
szkołaprzeżywałaswójrozkwit,wydającwieluwybitnychfilozofów.Wszkolepielęgno-
wanozwłaszczapozytywnystosunekdofilozofiistarożytnejorazdążeniedogodzeniajej
zchrześcijaństwem,atakżezainteresowaniefilozofiąprzyrody.PodkoniecżyciaBernard
przeniósłsiędoParyża.Studiowałdziełastarożytne,szczególniepisarzyrzymskich,oraz
PlatońskiegoTimajosa.ÓwdialogbyłjedynymdostępnymdziełemPlatona.Zaprezento-
