Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wkręguautorytetunaukowego/autorytetuwnauceł
27
wawczyzwanypaideia.Pretendowaniedogruntownegopoznaniaantyku
doprowadziłodowykształceniasięnaukhumanistycznychuprawianych
narenesansowychuczelniach,wtymwAkademiiKrakowskiej.Renesans
torównieżczasreformacjiikontrreformacji—okresburzliwychruchów
wewnątrzchrześcijaństwa,pobudzającychżycieumysłoweepoki.Wnauce
ścierałysięnoweprądyzestarymitradycjami,niemniejjednakwtejepoce
skłanianosiębardziejkurozwojowinaukiiwiedzyniżkuuznawaniu
autorytetów.
Renesansewidentnietorowałdrogędocharakterystycznegodlanauki
nowożytnejprzełomuepistemologicznegownauce,czylidozmianybadań
zagadnieńmetafizycznychnazagadnieniaepistemologiczne,którytopro-
ceszamknąłwiekXVII.
Niemniejmożnabezwątpieniawskazaćepokoweautorytetywnauce14,
postrzeganeiprzedstawianejakoswoistewizytówkiepokitudzieżnauki
wogólebądźreprezentowanejprzezuczonegodyscyplinynaukowej.Spo-
glądającnarozważanąkwestięztakiejperspektywy,doepokowychautory-
tetówzokresurenesansumożnazaliczyćnaprzykładMikołajaKopernika
(1473—1543),azepokibaroku—IzaakaNewtona(1642—1727),zepoki
oświecenia—HugonaKołłątaja(1750—1812),natomiastwwiekuXX—
AlbertaEinsteina(1879—1955),którywypowiedziałsięwkwestiiautory-
tetunastępująco:nTopunishmeformycontemptofauthorithy,Fatehas
mademeanauthoritymyself”15(nAbyukaraćmniezamojąpogardędla
autorytetu,Lossprawił,żesamstałemsięautorytetem”).
Wartozwrócićuwagęnafunkcjonowaniewnaucetakzwanychdłu-
gowiecznychautorytetów,którepotrafiąprzetrwaćwieleciężkichprób
ipozostaćwciążżywoobecnewnauce,wporównaniuzwielomainnymi
twórcami,czegodowodzinaprzykładcasusArystotelesa,przywołany
wliteraturzeprzedmiotuwaksjologicznychrozważaniachnatematodkry-
cianaukowego16.
Tymczasemwzasobachwspółczesnejwiedzynatematautorytetu
dopracowanosięróżnorodnychtypologiitegofenomenu,konstruowanych
wzależnościodprzyjętychkryteriówiwytyczonychcelówrozważań17.Nie
14Kategoriętakzwanychepokowychautorytetównaukowychuzasadniająwswo-
ichrozważaniachZ.Drozdowicz:Autorytetynaukowenamiaręczasów.nNauka”2018,
nr1,s.93,iinni.
15https://todayinsci.com/QuotationsCategories/A_Cat/Authority-Quotations.htm
[dostęp:7.04.2018].
16Zob.A.Żywczok:Aksjologiaodkrycianaukowego—studiumrozwojuiwycho-
waniaosobowościnaukowych.Toruń:WydawnictwoAdamMarszałek,2009,s.168—170.
17Przeglądróżnychteoriiitypologiiautorytetuznaleźćmożnamiędzyinnymi
wartykuleA.Żywczok:Odmianyautorytetupedagogicznego(autorytetyipseudoauto-
rytetywwychowaniuczłowieka).nKwartalnikPedagogiczny”2006,nr1(199),s.29—41.
