Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Twórczośćnaukowaiprofesjonalizm—aspektyetyczne…
uznałmianowicie,iżwspięciesięnaramionacholbrzymów(autorytetów)
sprawia,żenwidzimywięcejidalejniżoni,aleniedlatego,żebynaszwzrok
byłbystrzejszylubwzrostskuteczniejszy,leczdlatego,iżtoonidźwigają
naswgóręipodnosząocałągigantycznąwysokość”12.Przytoczyłtesłowa
wswoimdzielept.InteligencjawwiekachśrednichJacquesLeGofi(1924—
2014),mediewista,któryzrehabilitowałśredniowiecze,uważaneprzezjego
poprzedników(izapewnenietylkoprzeznich)zamrocznyiposępnyepi-
zodhistorii.Dowodziłon,żeśredniowieczeuformowałowłasnącywiliza-
cję,różnązarównoodstarożytnościgrecko-rzymskiej,jakiświatanowo-
żytnego13.Zzacytowanejwypowiedziniewątpliwiewyłaniasięwielkisens
postępukulturowegoinaukowegozasprawądocenianiaosiągnięćautory-
tetów,dziękiktórymmożnadokonaćjeszczewięcej,jeśliinspirującooraz
rozumniekorzystasięzichrezultatów.
Wśredniowieczuautorytetowiprzyznawanowyjątkowąrolę,przypisu-
jącmuwiększąwagęniżosobistemudoświadczeniuzracjigwarantowa-
niaciągłościtradycjiorazortodoksjimyśli.Najwyższymautorytetembyło
wówczasPismoŚwięte,awdziedziniefilozofiibyłnimArystoteles.Stądteż
wywodziłasięśredniowiecznametodafilozoficzna,opierającasięprzede
wszystkimnadedukcjiiwdużejmierzemającacharakteraprioryczny.
Niemniejtowłaśniewokresieśredniowieczafunkcjonowałoporzekadło:
Tantumvaletauctoritas,quantumvalentargumenta(nTylewartautory-
tet,ileargumenty”/nTyleznaczyautorytet,ileznacząjegoargumenty”),
któredodziśmożnauznaćzaistotnyprobierzistotywiarygodnościtego
fenomenu.
Epokęrenesansunazywanoodrodzeniemsztukinauk.Zjednejstrony
byłtoczaskontynuacjiśredniowiecza,zdrugiejstronyzaśodkrywania
nanowostarożytności.Wyznacznikamiautorytetuwnaucebyłgłówny
prądintelektualnyrenesansu—humanizm,zmierzającydoodrodzenia
znajomościliteraturyijęzykówklasycznych,orazarystotelizmiplatonizm.
WzorowanosięwówczasnastarożytnychGrekachiRzymianach,korzy-
stajączichosiągnięć.Źródłohumanistycznegostosunkudoczłowieka
iwiarywjegotwórczezdolności(humanitas)stanowiłgreckiideałwycho-
wanawnimfilozofiasilniewpłynęłanapoglądyBernardaorazinnychfilozofówszkoły.
Jegopismawwiększościnieprzetrwałyiznanesąpośrednio.Zachowałysięjedyniefrag-
mentydziełaDeexpositionePorphyrii.UczeńWilhelmazConches—JanzSalisbury,
którybyłnastępnieuczniemBernarda,nazwałgonnajwybitniejszymplatonikiemswo-
jejepoki”.S.Swieżawski:Dziejeeuropejskiejflozofiklasycznej.Warszawa—Wrocław:
PaństwoweWydawnictwoNaukowe,2000,s.487.
12J.LeGoff:Inteligencjawwiekachśrednich.Przeł.E.Bąkowska.Warszawa:nCzy-
telnik”,1966,s.25.
13Zob.J.LeGoff:Ośredniowieczu.Przeł.M.Ochab.Warszawa:OficynaNaukowa,
2007.
