Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wstęp
Jeślijednaksięgniemypierwszegorękopisutegoutworu,wówczasokaże
się,żeAdamMickiewiczrozpoczynawnimswójpoematodnastępu-
jącegofragmentu:
OjczyznoLitwomoja,tyjesteśjakzdrowie,
Ileśsercupotrzebna,tentylkosiędowie,
Ktocięstracił;apięknośćtwąwcałejozdobie
Tentylkowidzi,czuje,ktotęsknipotobie.
NawetjeśliograniczymyporównywaniewersjiPanaTadeuszadotych
czterechwersów,znajdziemyczteryróżnezachowaneprzekazy.Do
kanonupolskiejliteraturyweszłaredakcjaznanazpierwodruku.Oko-
licznościjejpowstanianiesądokładnieznane,alewiadomo,żestało
siętoprzedukazaniemsiępoematu,leczpoukończeniuczystopisu3.
Powyższyprzykładdobitniepokazuje,żeutworyniepowstająwmgnie-
niuoka,aleprzechodząkolejnestadiaewolucji.Odbiorcyzwyklemogą
zapoznaćsiętylkozjednąwersją,traktowanąjakokanoniczna.
Pomiędzyautoremaodbiorcamizazwyczajniebrakujepośredników,
którzymogąmiećwpływnatreścitrafiającenastępniedopubliczności.
Jeślispojrzymynatozagadnieniezperspektywyutworówpiśmienni-
czychiwspółczesnegoprocesuwydawniczego,trzebauwzględnićosoby
zajmującesięredakcją,korektą,aletakżeprzygotowaniemtekstudo
druku(np.składemczyłamaniem).Wprzypadkudziełdawnychliczba
ogniwpośrednichtylkowzrasta.Możnatuwymienićm.in.nieistniejące
dziśpraktyczniezawodykopistyizecera.Wwieluprzypadkachniebez
znaczeniabędąingerencjecenzury.
PrzytoczonywyżejprzykładPanaTadeuszajestspecyficzny.Choćba-
daczeniedysponująkompletnądokumentacjąprocesutwórczego,ich
sytuacjajestitakstosunkowokorzystna,skoromajądostępdoręko-
pisówipierwodruku,atakżedolicznychwiadomościoMickiewiczu,
jegolistówdoprzyjaciółiwydawcówitp.Możnazatemprześledzić
procespowstawaniatekstu.Takiegoluksusuniemajązazwyczajhi-
3
K.Wyka,„PanTadeusz”Studiaotekście,t.2,Warszawa1963,s.40-41.Ztego
samegoźródłazaczerpnąłemprzytoczonefragmentyróżnychredakcjiPanaTadeusza.
