Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
9
[1955],którzywmonografiachzobszaruŚląskaprzyomawianiuposzczegól-
nychformantówwskazująnate,któretworząrzeczownikioznaczającenarzę-
dzia,np.-acz,-aczka,-ak,-alka,-arka,-awka,–dło,-ec,-ekitd.Podobną
praktykęstosujeMieczysławSzymczakwGwarzeDomaniewka...[1961],który,
wykorzystująckryteriumformalneklasyfikacjimateriału,naogółsystematycz-
nieokreślafunkcjęformantupolegającąnatworzeniunazwnarzędzi(np.-ak,
-acz,-dło).Odczasownikowenazwynarzędzizamieszczarównieżwpracy
otendencjachsłowotwórczychwgwarachpolskichWładysławCyran[1977],
przyokazjiomawianiaproduktywnościformantówogólnopolskich,np.-acz,-ak,
-ek,-ka,-nik,staropolskich,np.-ach,-aj,-al,-an,-asorazgwarowych-aga,-ajka.
Cechącharakterystycznąwczesnychpracprzyjmującychtakąmetodęopisu
jestniekonsekwentneokreślanierolisemantycznejderywatu.FeliksPluta
wDialekciegłogóweckim[1964]wskazujenominainstrumentiwśródrzeczow-
nikówodczasownikowych,aleformacjeodrzeczownikowe,np.cebernik,pilnik,
siewnikopatrujedeskrypcją„nazwyprzedmiotów”[1964,s.25],natomiastinne
derywatyoznamionachśrodkaczynności,takiejakpiszczałka,krępulec[1964,
s.16,23],przytoczonesąbezwskazaniaichznaczenia.TomaszMalecwpracy
BudowasłowotwórczarzeczownikówiprzymiotnikówwgwarzewsiRachanie
podTomaszowemLubelskim[1976]nominainstrumentizaliczadoform
odczasownikowychpodmiotowychczynnych[Malec1976,np.s.21,28–30,35–
36],natomiastformacjeodrzeczownikowe(np.żniwiarka)rzadkoopatruje
komentarzemoichinstrumentalnymznaczeniu.Nauwagęzasługująopracowa-
niaHubertaGórnowicza[1967,1968]iKarolaDejny[1989],wktórychrównież
zaprezentowanomateriałwedługtypuformantów,alewobrębiederywatów
charakteryzującychsiętymsamymwykładnikiemformalnymwyraźnieikon-
sekwentniezamieszczanesąprzykładyowspólnymznaczeniukategorialnym.
Nazwyśrodkówczynnościznalazłysięrównieżwpracachpoświęconych
leksycenależącejdoróżnychdziedzinżyciawiejskiego.Budowasłowotwórcza
nazwnarzędzizostałaomówionałącznieznazwamiagentywnymim.in.wpracy
JadwigiSymoni-Sułkowskiej[1972],poświęconejnazwomzzakresutransportu
ikomunikacji.PodobnieIrminaJudycka[1961],przedstawiającsłownictwo
zzakresuuprawyroli,sprzętuzbożaisianaorazmłockiiczyszczeniaziarna,nie
ograniczyłasiętylkodozaprezentowaniazasobuleksykalnego,alewpodsumo-
waniu,obokinformacjinatematpochodzeniaposzczególnychnazw,przedsta-
wiłazasóbformantówjetworzących.Znalazłysiętambardzocenneuwagi
natematwspółfunkcyjnościformantówtworzącychn.instrumenti,n.agentis,
n.lociin.obiecti.
Wniewielkimstopniunominainstrumenti
3doczekałysięopracowaniakar-
tograficznego[zob.Kowalska1975;Pomianowska1963].Znalazłysięonena
3Nazwętę,utrwalonąwtradycjijęzykoznawczej,traktujęnarównizterminem„środek
czynności”,zob.EJP,s.v.Nominainstrumenti.
