Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
zgranicamidawnejkasztelaniiłęczyckiej,natomiastpodstawąziemisieradzkiej
stałysięczterykasztelanie:sieradzka,spicymierska,rozpierskaiwiększaczęść
wolborskiej.Granicapomiędzydwomaksięstwamiopierałasięnabiegurzek
WolborzyiWolborkiorazNeru,ażdojegoujściadoWarty[Zajączkowski
1951,s.55,57].Wgranicachksięstwasieradzkiego,późniejszejziemisieradz-
kiej,nieznalazłasiękasztelaniarudzka,odpowiadającaziemiwieluńskiej,która
wprawdzienależałapóźniejdowojewództwasieradzkiego,ale„wciąguXIII
izpoczątkiemXIVw.niepozostawała[...]wżadnejłącznościz[...]ziemią
sieradzką”[Zajączkowski1951,s.12–13],orazkasztelaniezapiliczne(Żarnów,
SkrzynnoiMałogoszcz),któreok.1240r.weszływskładdzielnicysandomier-
skiej.Historycy,woparciuozapisydokumentującezmianyterytorialnetych
ziem,uwarunkowaneprzedewszystkimwzględamipolitycznymi,próbowali
wnioskowaćnatematjejprymarnejprzynależnościetnicznej.Wsferzehipotez
pozostajeistnienienaobszarzełęczycko-sieradzkiegoterytoriumodrębnej
jednostkietnicznej,oczymmiałybyświadczyćwątpliwezapisynazwplemien-
nychŁęczycaniSieradzanuGeografaBawarskiegoorazwymienione„jednym
tchem”wBulliz1136r.nazwyośmiugrodówkasztelańskich,wyznaczających
wschodniągranicęksięstwałęczyckiegopozaPilicą[Zajączkowski1951,s.15].
JanNatanson-Leski[1964,mapa]uważaSieradzkieiŁęczyckiezateren
wczesnejekspansjiPolaniwłączajedoWielkopolskizgranicąnaPilicy,
archeolodzyzaśwoparciuogęstośćrozmieszczeniagrodziskwPolscewskazu-
jąnazwiązkitychziemzMałopolskąiMazowszem[Kamińska1953,s.248–
249;Łowmiański1967,mapa10].
Ozłożonychstosunkachetnicznychnatymobszarzeświadczązasięgicech
językowych.Jesttoterengwarocharakterzepogranicznymzudokumentowa-
nymiwpływamiczterechdialektów,przedewszystkimmałopolskiego,wielko-
polskiegoimazowieckiegoorazwmniejszymstopniuśląskiego,docierającymi
tuprzezmediumwieluńskie[zob.Stieber1933;Kamińska1968;Strokowska
1978;Gala1994].IchociażKazimierzNitsch[1958,s.269],woparciuozasięg
mazurzenia,aZdzisławStiebernapodstawiezasięguprzejścia-,w-k[1933,
s.51,mapa1],wnioskowalioprymarnejprzynależnościtychterenówdo
Małopolski,topóźniejszeprace,powstałewośrodkułódzkim[zob.Dejna1966;
1973,s.86;Kamińska1968,s.122–133;Strokowska1978,s.249–250],łączą
tenobszarzsubstratemwielkopolskim.Nowedanenatematkierunkówosadnic-
twanabadanymobszarzeprzynosząpracełączącezasięgizjawiskjęzykowych
zwarunkamigeomorfologicznymi,zwłaszczahydrograficznymi[zob.Gala
1994,1995;Jaros2001,2002(2)],którebyłypodstawąformowaniasięzespo-
łówplemiennych[Piskozub1986].Biegizogloswyraźniekorespondujezna-
turalnymigranicamiosadnictwa,którestanowiływododziały.Napodstawie
układuizoglosmałopolskich,wielkopolskichiwielkopolsko-śląskich,mazo-
wieckich,skupiającychsięwstrefachwododziałuWartyiPilicyorazwododzia-
