Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
1.Diasporaijejrelacjezpaństwempochodzeniajakoprzedmiotbadań
RobinCohen,autorpierwszejmonografiiwcałościpoświęconejdiaspo-
rze,rozszerzyłlistęjejwłaściwości,zwracającuwagęnarolędobrowolnej
emigracji(wposzukiwaniupracy,możliwościgospodarczychczyzpowodu
ambicjikolonialnych)jakoalternatywneźródłopowstaniadiasporywsto-
sunkudoprzymusowegorozproszenia,któratocechabyłaujmowanawe
wcześniejszychdefinicjach
14
.Wskazałtakżenarolęsilnej,trwałejkolektyw-
nejświadomościetnicznejjednoczącejczłonkówdiasporyrozproszonych
wróżnychpaństwach,którastajesięźródłemwzajemnychwięziipoczucia
solidarnościwśródczłonkówdiasporyipobudzaichdowspólnegodziałania.
Autorzywieluwczesnychdefinicjidiasporypodkreślali,jakojednązjej
cechgłównych,traumatyczneokolicznościtowarzysząceopuszczeniukraju
irozproszeniu,któretoprocesyniebyłydobrowolne,alezostaływymuszo-
neprzezokolicznościzewnętrzne.Jednakżefaktpozostawaniapozakrajem
pochodzeniamożemiećwieleprzyczyn,byćzwiązanyzwojnączyprześla-
dowaniami,jakrównieżstanowićwynikdobrowolnejemigracji.Cohen,ana-
lizującpowodypowstaniairozwójdiasporwperspektywiehistorycznej,wy-
różniłpięćichtypów:diasporęuchodźczą(powstałąwwynikuwymuszonej
emigracji,np.diasporaormiańskaczypalestyńska),zarobkową(jakoefekt
opuszczeniakrajuwposzukiwaniupracyilepszegożycia,np.diasporahindu-
ska),imperialną(związanązpodbojamikolonialnymi,np.diasporabrytyjska
czyfrancuska)orazhandlową(rezultatekspansjigospodarczej,np.diapsora
chińska)
15
.Jakotyppiątyokreśliłdiasporędeterytorialną(deterritorializeddia-
spora),niezwiązanązżadnymrealnieistniejącympaństwem,wprzypadku
którejnajważniejszymkonstytuującymjąelementemsąponadnarodowewię-
ziwspółodpowiedzialności(co-responsibility)istniejącemiędzyjejczłonkami.
tożsamośćdefiniowanaprzezwięźzkrajempochodzenia(J.Clifford(1994),Diasporas,
CulturalAntropologhy9(3),s.305).ZkoleiFloyaAnthias(1998)wyróżniasześćkryteriów
definiującychdiasporę:rozproszenie,kolektywnątraumę,rozkwitkultury(culturalflowe-
ring),problematycznąrelacjęzespołeczeństwemprzyjmującym,poczuciewspólnoty,która
przekraczapaństwowegranice,orazoczekiwaniepowrotudokrajupochodzenia(F
.Anthias
(1998),Evaluating(Diaspora’:BeyondEthnicity,Sociology,32(3),s.557-581).
14R.Cohen(1999),op.cit.,s.17.Wyróżniłondziewięćcechdiaspory:1)wymuszone
rozproszenie,któremuczęstotowarzyszątraumatycznedoświadczenia;2)dobrowolneroz-
proszenie(wposzukiwaniupracy,wwynikuekspansjihandlowejlubkolonialnej);3)zbio-
rowapamięć(mit,wyobrażenie)oopuszczonejojczyźnie;4)idealizacjaojczyznyprzodków,
wspólnezobowiązaniedojejodtworzenia,odbudowyczyutrzymania;5)występowanie
migracjipowrotnych(deklarowanychlubrzeczywistych);6)utrzymującasięświadomość
owłasnejodrębności,wspólnejhistorii,dziedzictwiekulturowymiwspólnymprzeznacze-
niu;7)trudnerelacjezespołeczeństwamiprzyjmującymi,brakakceptacjizichstrony;8)po-
czuciesolidarnościiwspółodpowiedzialnościzczłonkamigrupyzamieszkującymiinnekraje;
9)możliwośćwniesieniatwórczegowkładuwżyciekrajówprzyjmujących.Cechyteniemu-
sząwystępowaćłącznie,bydanągrupęuznaćzadiasporę.
15Ibidem,s.18.
