Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
byćrozumianajako„formakolektywnegoubezpieczeniapodjętegowspólnieiobejmującawszystkich
członkówspołeczeństwa”.Wmyślideipaństwaopiekuńczegogodneżyciepowinnobyć
zagwarantowanewszystkimczłonkomspołeczności„jakoichprawo”.Tu,jakpiszeBauman(2006:
89),prawodogodnegożyciastałosięraczejkwestiąpolitycznegoobywatelstwaniżekonomicznej
wydajności.Pojawieniesiępaństwaopiekuńczegobyłoczymśnieuniknionym,stałosięstrukturą
konieczną.MarcinGarbat(2017)argumentuje,żeistotęgodnegospołeczeństwa,ujmując
wperspektywiepoglądówJohnaKennethaGalbraitha,możnałatwookreślić,jeślizakreślisię
wogólnychkategoriach:
Polegaonanatym,żekażdyczłonektegospołeczeństwa,bezwzględunapłeć,rasęczypochodzenieetniczne,może
odczuwaćzadowoleniezżycia.Rolaekonomiiwgodnymspołeczeństwiemapodstawoweznaczenie.Systemgospodarczy
wtakimspołeczeństwiemusidziałaćsprawnieiwinteresiekażdegoczłonkategospołeczeństwa.Takiespołeczeństwomusi
cechowaćznacznyiniezawodnywzrostgospodarczyorazprzyrostprodukcjiizatrudnienia(Galbraith1996:15,za:Garbat
2017:76).
Wyprzedzającpóźniejszeanalizy,dodamwtymmiejscu,żezaciekłąwalkęz
welfarestate
toczył
neoliberalizm.Namiejscepaństwaopiekuńczego(
welfarestate
)MargaretThatcherzaproponowała
wolnyrynekspołeczny.EugeniaPotulicka(2010:324)pisze,żepojawiłasięzatemnowakultura,
wktórejfinansowaefektywnośćimarketingstałysięnajważniejszymikwestiami.Mimotej
„neoliberalnejumysłowejmusztry”podpolitycznymiauspicjamiThatcheriponeoliberalnym
zamachustanuMiltonaFriedmana(Bauman2006:91)trudnowracaćdowcześniejszegoprojektu
powszechnegopaństwaopiekuńczegosirWilliamaBeveridge’a.Beveridge(akuszerbrytyjskiego
państwaopiekuńczego)uznał,żepaństwoopiekuńczejestzarównouprawnionym,jak
inieuniknionymwypełnieniemliberalnejideisprawiedliwegospołeczeństwa4.Baumanjednak
konstatuje:
[...]państwoopiekuńczeniezbliżyłosiędowypełnieniamarzeńswychojcówzałożycieliowyrugowaniuraznazawsze
wszelkiejnędzy,upokorzeniaiprzygnębienia,jednakstworzyłopokolenieludzidobrzewykształconych,zdrowych,pewnych
siebieizazdrosnychoswąświeżozdobytąniezależność,dostatecznieliczne,abypodważyćpowszechnepoparciedlaidei,
żeobowiązkiemtych,którymsiępowiodło,jestudzielaniepomocytym,którymnadalsiętonieudaje(2006:92).
Państwoopiekuńczeodegrałoistotnąrolęwkształtowaniupolitykispołecznejwobecosób
zniepełnosprawnością.Dotegowątkupowrócęwdalszychrozważaniach,nadmieniającjedynie
wtymmomencie,żepodstawąpaństwadobrobytubyłoskutecznewykonywaniefunkcji
kompensacyjnychwobecosóbzniepełnosprawnością.Przeważniezgodniezlogikąmodelu
indywidualnego/medycznegoinstytucjepubliczneskupiałysięnakompensacjiiopiece
zsankcjonowaniemwykluczeniazarobkowegoopresjiekonomicznej(Gąciarz2014:32).
Wlatach60.i70.XXwiekunastępowałyzmianystrukturalneweuropejskiejgospodarce:wzrosło
zatrudnieniewsektorzetrzecim,zwiększyłasięliczbapracownikówusług,azmniejszyłaliczba
robotnikówpracującychwfabrykach(Swadźba2016).Możebyćtouznanezapoczątekwyłonienia
sięspołeczeństwapostindustrialnego.FrederickJameson(2011)określiłtrzecimoment
kapitalistycznejewolucji,którywiążesięzglobalizacją,imożebyćokreślanyjakokapitalizm
informacyjnyczywielonarodowy.JakzauważadalejJameson(2011),wdrugiejpołowieXXwieku
modernizm,zjegoprzekonaniemomożliwościprzeprojektowaniaspołeczeństwanapodstawie
wiedzynaukowejitechnologicznej,zostałprzyćmionystopniowoprzezpostmodernizm.Wobliczu
zmiantechnologicznychispołecznychzałamałysięwszystkiestarepewniki,wefekcietegokażda
częśćżyciastałasięplastyczna,zmienna,niepewna,nietrwałaiprzemijająca.ClausOffe(1985)
swoimikrytycznymianalizamiwspółczesnychspołeczeństwrównieżwpisujesięwdyskusję
dotyczącąwyłanianiasiępostindustrialnegospołeczeństwausług(za:Nowak2011:81).Jegoanalizy
wskazujątendencjecharakterystycznedlapóźnokapitalistycznychspołeczeństworazistniejące
wnichnapięcia.Offeprzewidujekoniecspołeczeństwaprodukcyjnegoiwyłonieniesięspołeczeństwa
usług,
[...]któremawynikaćzewzrastającejilościzatrudnionychosóbwtrzecimsektorzeusług.Argumentemnatakąprzemianę
jestjegoprzekonanieokategorialnejodmiennościcharakterupracyusługowejiprodukcyjnej.Zracjitejnieredukowalności
dlaopisupracyusługowejniemożnadalejużywaćkryteriówwygenerowanychdlaopisupracyprodukcyjnej.Pracausługowa