Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Ewolucjanieważnościjakokategoriiprawnej
31
zywaniaprzyczyn,zpowoduktórychstronadecydowałasiękwestio-
nowaćrozstrzygnięciesądu48.Przyczynynieważnościpostępowania
równieżniezostałyusystematyzowanewprocesierzymskim49.Przyj-
mowanojednak,żenajważniejszewady,tj.onajwiększymznaczeniu
idoniosłości,powinnypowodowaćnieważnośćwpostacinieważności
wydanegowyroku.Ważnośćwyrokuuzależnianozatemnietylkood
faktujegowydania,lecztakżeodzachowaniawszystkichprzewidzia-
nychprawemwymagań.Uchybieniałączonezeskutkiemnieważności
mogłyodnosićsięzarównodosamegowyroku-np.wpostępowaniu
kognicyjnymbrakpisemnejformyczypublicznegoogłoszenia,jakido
wcześniejszegoprowadzonegoprzedsądempostępowania-np.brak
należytegosędziego,brakzdolnościsądowejczyorzekaniewsprawie
zakończonejprawomocnymrozstrzygnięciem50.
Nieważnośćwprawierzymskimnastępowałaexlege.Orzeczenie
nieważnenieistniałowsferzeprawnej.Wyrokniemógłwywołaćżad-
nychskutkówprawnych,skorobyłuznawanyzanieistniejący.Nieważ-
nośćwnklasycznejpostaci”polegałazatemnanieistnieniuorzecze-
nia,którezostałowprawdziefaktyczniewydane,leczzewzględuna
obiektywniezaistniałeuchybienianiemogłowywoływaćjakichkolwiek
skutkówprocesowych.Cowięcej,nieważneorzeczenieniemogłobyć
zaskarżone,skorobyłouznawanezanieistniejące51.Środkizaskarżenia
przysługiwaływyłącznieodważnychorzeczeń,którewocenieskarżące-
gobyływadliwe.Prawoniewykształciłojeszczeskarginieważności52ani
szczególnegopostępowaniawraziezarzutunieważnościwyrokuczyroz-
48
Apelacjamogłabyćzgłoszonanietylkonapiśmie,lecztakżewformieustnej
niezwłoczniepoogłoszeniuwyrokuprzezwymówieniesłowaappello.Koniecznebyło
wyłącznieokreślenieapelanta,stronyprzeciwnejorazwyroku,odktóregosięodwoły-
wano.Zob.F.Szenwic,Zasadyapelacji...,s.269.
49
Por.W
.Litewski,Rzymskieprawo...,s.439.Zob.takżeJ.Hroboni,Uchybienia
procesowe...,s.425.
50
Por.W
.Litewski,Rzymskiprocescywilny,Warszawa-Kraków1988,s.411.
51
Dopuszczalnośćzaskarżenianieważnegowyrokuwprawierzymskimwywołuje
sporywśródhistorykówprawa.Zob.W
.Litewski,Rzymskiekorzenie...,s.209icyt.tam
literatura.
52
Szerzejzob.A.H.J.Greenidge,TelegalprocedureofCicero'stime,NewJersey
1999,s.287in.
