Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RozdziałI.Historyczno-porównawczateorianieważności...
1.2.Ewolucjanieważnościjakokategorii
prawnej
Nieważnośćpostępowaniajakokategoriaprawnapodlegałaewolucji.
Konstrukcjanieważnościsięgakorzeniamiprawarzymskiego,wktórym
związekmiędzyprawemprywatnymaprocesemcywilnym28byłbardzo
silny,czegoodzwierciedleniembyłatezaojednościprawamaterialnego
iprawaprocesowego29.Wprawdziesamopojęcienieważności(nullitas)
niebyłoznane30,leczwówczasposługiwanosięjużwielomatermi-
nami31-invalidum,infectum,inutile,imperfectum,irritum,nullum,
nulliusmomenti,nonesseczyvitosum,którychusystematyzowanienie
jestmożliwe32.Praworzymskieniestworzyłoklasyfikacjiczynności
prawnychzpunktuwidzeniaichskuteczności.Rzymscyjuryścinie
uporządkowaliterminologiiodpowiadającejróżnympostaciombezsku-
tecznościczynnościprawnych33,choćrozróżnialiabsolutnąnieważność
stanowiącąsankcjęprawacywilnego(iuscivile)34odwzruszalności
28
Charakterystycznącechąprocesurzymskiegobyłopojmowaniegozestanowiska
ściśleprywatnoprawnego.Zob.K.Stefo,Oomieszkaniuwedleaustriackiejprocedu-
rycywilnej,Kraków1907,s.457.Praworzymskieniewykształciłoterminuprocesu
cywilnego.Zob.P
.Osowy,Prawoprocesowecywilnejakosamodzielnadziedzinaprawa
(zarysproblematyki)[w:]Współczesneproblemypostępowaniacywilnego,red.K.Flaga-
-Gieruszyńska,A.Klich,Toruń2015,s.30.
29
Zob.W
.Litewski,Rzymskieprawoprywatne,Warszawa2003,s.367.Proces
jakopostępowaniebyłtraktowanyjakonaneksdoprawacywilnego”
.Por.H.Trammer,
Następczabezprzedmiotowośćprocesucywilnego,Kraków1950,s.1in.
30
Zob.M.Kaser,DasrőmischePrivatrecht,t.1,Műnchen1971,s.247.
31
W
.Litewskiwskazuje,żewźródłachrzymskichmożnaznaleźćok.30różnych
terminównawiązującychdonieważności.Zob.W
.Litewski,Słownikencyklopedyczny
prawarzymskiego,Kraków1998,s.182in.
32
Zob.R.Trzaskowski,Skutki...,s.241in.
33
Rzymianienieustalilitechnicznegookreśleniadlaczynnościprawnychanizwiąza-
nychztymteoriiprawnych,leczwspółczesnanaukawysnułapojęcieczynnościprawnej
zeźródełrzymskich.Szerzejzob.W
.Osuchowski,Rzymskieprawoprywatne,Warszawa
1981,s.190in.Por.W
.Wołodkiewicz,Europaipraworzymskie.Szkicezhistoriieuro-
pejskiejkulturyprawnej,Warszawa2009,s.514in.
34
Iuscivileposługiwałosięwyłączniekonstrukcjąnieważnościipsoiure,natomiast
napodstawieprawapretorskiegomogłybyćpozbawioneważnościnietylkoaktyprawne
iuspraetorium,lecztakżeczynnościprawneiuscivile.Służyłytemum.in.denegatio
actionis,inintegrumrestitutioiexceptio.Zob.W
.Litewski,Słownik...,s.183.
