Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Genezaniezawisłościsędziowskiej
43
NiewątpliwieduchMonteskiuszaoddziaływałnaEuropę.Królpruski
FryderykWielki(1740-1786)deklarował,żenigdyniebędzieingerował
wtoczącesięprocesy,awydawaniewyrokówpowinnobyćwyłączną
domenąsądów16.Mimotychdeklaracji,interweniował33razywcza-
sieswojegopanowania,anawetwjednejzesprawsędzia,którywydał
wyrok,zostałzjegorozkazuskazanynarokwięzienia17.WNiemczech
dopieroXIXwiekprzyniósłpierwszegwarancjeniezawisłości.Pruska
konstytucjaz1850r.wyrażałapełnągwarancjęosobistejirzeczowej
niezawisłości18,choćwciążsędziowiebylitraktowanijakourzędni-
cy.Jakpowiedziałpruskiministersprawiedliwości,nzprzyjemnością
uznamniezawisłośćsędziówtakdługo,jaktojabędędecydowałoich
karierze”19.Wczasachabsolutyzmusędziowiebyliurzędnikamicał-
kowiciepodporządkowanymiswoimwładcom.Rozwójniezawisłości
sędziowskiejwNiemczechrównieżwiązałsięzwyodrębnieniemwładzy
sądowniczejorazrozwojemswobódobywatelskich.PodwpływemAr-
tykułuIIIamerykańskiejKonstytucjigwarancjepodziałuwładzyinie-
zależnościwładzysądowniczejwyrażonow§181Konstytucjiz1877r.
Równieżpodwpływemrewolucjifrancuskiejzaczęłasiękształtować
najpierwrzeczowaniezawisłość,adopierozczasemzaczętomówić
oniezawisłościpodmiotowej.
Nadoktryniepodziałuwładzyopierasięrównieżamerykańskisystem.
HistoriarozwojugwarancjiniezawisłościsędziowskiejwUSAjestściśle
powiązanazrozwojemniezawisłościsędziowskiejwWielkiejBrytanii.
WWielkiejBrytaniidopieroActofSettlementostateczniezapewnił
sędziomdożywotniesprawowanieurzędu.Wkoloniachamerykańskich
sędziowiebylipodporządkowanibrytyjskiemurządowiikoronie.Aby
wpełnizabezpieczyćniezawisłośćsędziowskąiuniezależnićsędziów
odinnychwładz,przytworzeniuKonstytucjipołożonodużynaciskna
zasadępodziałuwładzyoraznieusuwalnośćsędziów,atakżegwarancję
16
17
E.Holmøyvik,OntheOrigins…,s.49.
S.Khorrami,DasEinstellungs…,s.3-4.
18
J.Zätzsch,RichterlicheUnabhängigkeitundRichterauswahlindenUSAund
Deutschland,Baden-Baden2000,s.77.
19
W.K.Kannenberg,PodziałwładzwRepubliceFederalnejNiemiec[w:]Wymiar
sprawiedliwościwUniiEuropejskiejiwkrajachPartnerstwaWschodniego,red.Ł.Piebiak,
Warszawa2012,s.34.
