Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Możliwościsformułowaniaścisłejideilaickości...(CzęśćI)
13
pomiędzywłączaniemiwykluczaniemwzależnościodposzczególnychzdarzeń
zachodzącychwhistorii?
2.ZasadyLaickościtranscendentalnejwempirycznejwielościformhisto-
rycznychlaickości
Stwierdzenietopozwalanakonstatację,żezasadylaickościuznawanezaoczy-
wistemogłyimogąnadalpodlegaćsprzecznyminterpretacjomiżeLaickość
podlegahistorycznymkonkretyzacjomnawielesposobów.Niemożnajejre-
dukowaćdoczystychzasad,któremającharakterformalnyitylkowtedystają
sięperformatywami,gdypluralizująsięwformachhistorycznych,zróżnico-
wanychiwzględnieheterogenicznych.Przejścieodzasaddowielościniemoże
byćprzedmiotemlogicznejdedukcjiiwytwarzać,jakokonkluzję,jedynąformę
realizacjischematu.Filozofialaickościniemożeignorowaćhistorii,którareali-
zującrozmaitemożliweinterpretacjehistoryczne,sprawiła,żezasadastałasię
skuteczna.Dziświęcpierwszymwarunkiemstworzeniaścisłegopojęcialaicko-
ścijestzmierzenienieuniknionychróżniciodchyleniajednejzasadyoddrugiej
wichrozmaitychformachistnieniawdoświadczeniuhistorycznym.
Zasadylaickościsą,jaksięwydaje,proste.Niewymagająwspółistnienia
prawjakokoniecznychwarunkówmożliwości.Ustanowienietychzasadodno-
sidoświadczeniedopowszechnegorozumupraktycznego,którymacharakter
normatywny.Dyrektywalaickastawiasobiezacelzapewnienieuznaniarów-
nychprawdlakażdegoidlakażdejwichczystejindywidualności,abstrahując
oduwarunkowańsocjohistorycznychtejindywidualnościorazodjejzwiązków
przynależności.Takiczłowiekjestodrazuobywatelemotrzymującymsankcję
swejrównejwolnościwwolnościsumienia,któraniemożesprowadzaćsiędo
samejtylkowolnościwierzeńreligijnych.Każdy(każda)maprawożyćzgod-
niezreligiąswegowyboru,cooznacza,żeniktniejestzobowiązanydowybo-
rutakiejreligii,anieinnej,podobnieniktniejestzobowiązanydouznawania
tylkojednejreligii.Każdy(każda)maprawobyćniewierzącym(niewierzącą),
odrzucićwszelkiewierzeniareligijnebeznarażaniasiętymsamymnaoskarże-
niaozaprzeczaniepotrzebyistnieniawięzispołecznych.Wolnośćsumienianie
możebyćrozumianajako,itylkojako,wolnośćreligijna:musibyćrozumiana
przedwszystkimzperspektywygranicniewiarylubbez-wiary.Celemjestwięc
współistnienierównychprawwprzestrzenipublicznej,gdzieuczestniczykażdy
