Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Możliwościsformułowaniaścisłejideilaickości...(CzęśćI)
15
laickośćautorytarna,laickośćantyklerykalna,laickośćwiaryobywatelskiej,la-
ickośćuznaniailaickośćwspółpracy.Każdykolejnyokresnacechowanyjest
przezdominacjęjednegozwymienionychtypówidealnych.Zrekapitulujemyte-
razstrony197-251wskazanejpracy,odwołującsiędopodsumowującegosche-
matuzestron204-205.
Autorzywyróżnilitrzyokresykształtowaniasięlaickości,mającewy-
raźnieokreślonepoczątki:pierwszytakiprógprzekroczonowostatnimtrzy-
dziestoleciuXVIIwieku,gdyrozpoczęłysięwielkierewolucjeburżuazyjne
nowożytnościwrazzwszelkąwobecnichopozycją:rewolucjaangielska,ame-
rykańskaifrancuska.Jesttopocząteklaickościczęstoautorytarnejiantyklery-
kalnej.DrugiprógprzekroczonyzostałwwiekuXIX-stuleciuprzemysłowym
inaukowym,gdyumocniłosiękonstytucyjnePaństwoprawa.Przegłosowano
wówczaswielkieprawalaickie,jakweFrancjiw1905roku.Jesttookreslaicko-
ściseparatystycznejilaickościwiaryobywatelskiej.Jestonauznawanazacoś
wrodzajuukoronowaniacałegoprocesulaicyzacjiażdoroku1960.Iwreszcie
trzeciprógzostałprzekroczonywrazzkryzysemareligijnychinstytucji,przy-
śpieszeniemburzeniaWelfareState,wyłanianiemsiękapitalistycznejglobali-
zacji.Doproblemówuspołecznienia,jakiestawiamultikulturalizm,będącypo
prostufaktem,dochodzątakżepytaniastawianeprzezbioetykęibiopolitykę,
którełącznieprzekształcająwarunkiżycia,narodziniśmierci.Społeczeństwa
demokratyczneniedotrzymująswychobietnicrównychprawireligieinicjują
procesdeprywatyzacji,wwynikuktóregozaczynająbyćpostrzeganeniejako
zagrożenieteologiczno-polityczne,alejakoźródłasensuwbezsensownymiab-
surdalnymświecie.Kwestialaickościstajesięodtądprzedmiotemzapytywań
ipojawiająsięnowejejtypy,dotychczasmałoaktywne:laickośćuznaniaila-
ickośćwspółpracy.Stantenutrwalasięwewskazanychjużwarunkachgloba-
lizacji.Pojawianiesięnowychtypówlaickościjestnaddeterminowanewpełen
sprzecznościsposóbprzezobawęprzedwidmemzderzeniacywilizacjiiprzez
powrótlaickościautorytarnej,tymrazemwetnicznejikomunitarystycznejfor-
mienamiaręZachodniegoŚwiata.
Sprecyzujmyzatemowetypystanowiącekluczdozrozumieniawielości
historycznejformlaickościrzeczywistej,któremająnieusuwalnąskłonnośćdo
przybieraniaformyczystej,przedstawiającejsięjakotranshistoryczna.Wyraża
topretensjęracjonalnychzasadLaickościdoczystościpodniesionejdoformy
transcendentalnegoapriori.
