Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
AndréTosel
(każda)namocyustawodawstwa,tegopowszechnikapochodzącegospozade-
terminacjireligijnej.
RozdziałKościołaiPaństwajestzatemuprzywilejowanymśrodkiemreali-
zacjizasadywolnościsumieniairównychpraw.Religiemuszązrzecsiępretensji
teologiczno-politycznych,któreczyniłyznichkonkurencjępublicznejwładzy
politycznej.Muszązaakceptować,żepolemichdziałaniabędzieprzestrzeńcy-
wilna,różnaodprzestrzenipolitycznej,gdzieskutecznośćmożebyćtestowana
jedyniewobszarzeprywatnegosumienia.Każdy(każda)możewswejduszy
isumieniuwierzyćwbogawedleswegowyboru,aleniemożnanarzucaćprze-
pisówwynikającychztejwiaryUstawodawcy,któryzkoleinarzuciłbytęparty-
kularnąwiaręwszystkim.Rozdziałowitemu,będącemuzasadniczymśrodkiem
laickości,towarzyszyjeszczeinnyśrodek:jesttoneutralnośćPaństwawdzie-
dziniewyznaniareligijnegoorazprzekonaniawkwestiiosobistegoszczęścia.Ta
neutralnośćnieoznacza,żePaństwonieopierasięnawłaściwychsobiewartoś-
ciach,skorosamoustanawiasięjakoPaństworównychprawjednostek-obywa-
teliiczynizrównegoprawawartośćwartości.Przeciwnie,pociągatozasobą
demokrację,poszanowanieprawczłowieka,uwzględnianieróżnorodności.Neu-
tralnośćznaczytakże,żePaństwopowinnowznieśćsięnawyżynybezstronno-
ściwstosunkudoodmiennychprzekonań.LaickiePaństworóżnisięodsfery
prywatnej,gdzieopinienmająwolnarękę”.Jestreprezentantemnietylkojednej
częścispołeczeństwaaninawetjedyniewiększościlegalniewybranychpolity-
ków,leczwszystkichobywateli.Religijnośćjestrelegowanadosferyprywatnej
imaprawodoprywatnejmanifestacjinieprzekraczającejgranicsferypublicznej
określonejprzezPrawodawcę.Należydodać,żelaickośćwszczególnysposób
instytucjonalizujesięwpublicznejszkole.Towłaśnieszkołazapewniakształ-
ceniewolnegoobywatela,zdolnego,napodstawienabytejwiedzypodstawowej,
dowydawaniasądu.Państwoniezakazujeprzytyminnychszkół,bynajmniej
nieniezależnych.Sątoszkołyprywatne,októrychwyborzedecydujerodzina
ucznia.
WksiążceLaïcitéssansfrontièresJeanBauberotiMichelineMilotpo-
kazują,żewzmiankowanajużdedukcjatranscendentalnanieuprawomocnia
jednoznacznejwersjihistorycznejrealizacjiprocesu.Wyróżniająonisześćty-
pówidealnychlaickościpowstającychwnastępującychposobieokresachpro-
cesulaicyzacjizapoczątkowanychwEuropie,StanachZjednoczonych,atakże
gdzieindziej.Tesześćtypówidealnychlaickości,dającychsięzidentyfikować
iwyartykułowaćwoparciuorozmaiterelacje,to:laickośćseparatystyczna,
