Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
2010Czytanieipisaniejakoformy
komunikacjijęzykowej
2.Nabywanieczytaniaipisania
Czytanieipisaniejakoformykomunikacjiopartenajęzykustanowiączynność
językową,alejednocześniesączynnościamimetajęzykowymi,metapoznawczymi
oraz(meta)pragmatycznymi.Metajęzykowośćoznacza,żeobieopierająsięnaświa-
domościpisma(jegofunkcjiorazrelacjimiędzydrukiemasłowem),relacjigrafem-
-fonemorazśrodkówjęzykowychużytychdoformowaniawypowiedziiichkontroli.
Czynnośćmetapoznawczawymagaświadomejkontroliprocesówpoznawczychwnią
zaangażowanych,związanychnp.zkontroląosiągniętegocelu.Czytanieipisaniesą
takżeczynnościami(meta)pragmatycznymi,gdyżwymagająumiejętnościcelowego
posługiwaniasiętekstamipisanymiikontroliichzastosowańzpunktuwidzenia
celówosobistychiponadindywidualnych(Krasowicz1997;Krasowicz-Kupis2004;
Awramiuk,Krasowicz-Kupis2014).
Wjęzykachalfabetycznych,wtymwjęzykupolskim,pismobazujenaalfabecie
zawierającymograniczonąliczbęliter,którychzasadniczafunkcjatoreprezentowanie
dźwiękówmowybudującychwypowiedzi.Czynnośćczytaniaopartegonaliterach
jestdwuetapowa:dekodowanie(rozpoznawaniepojedynczychliteriichzestawów
jakowyrazówdanegojęzyka,wykorzystującezwiązeklitera-głoska),awefekcie
rozpoznawanieichznaczeniaiczytaniezezrozumieniem,czyliinterpretowanie
treści.Dekodowanieopierasięnatrzechważnychpoznawczychpodstawach:
znajomościzwiązkumiędzygraficznymisymbolami-literamiaichjęzykowy-
miodpowiednikamiwmowie(głoskiiwyrazy),sprawnościachfonologicznych
iumiejętnościszybkiegoautomatycznegonazywania(Hulme,Snowling2013;
Wolf,Bowers1999).
KlasycznymodelczytaniaPhilipaB.GoughaiWilliamaE.Tunmera(1986),
odnoszącysiędodojrzałejczynności,czyliczytaniazezrozumieniem(simpleviewof
reading–SVR),przedstawiajejakoefektdwóchkomponentów:dekodowaniairozu-
mieniajęzyka.Badaniaprowadzoneod2002r.zgodniepotwierdzają,żewiększość
wariancjiwczytaniuzezrozumieniemwynikazróżnicindywidualnychwdekodo-
waniuirozumieniujęzyka.Potwierdzonotodlajęzykaangielskiego,hebrajskiego,
włoskiego,greckiego,chińskiegoitp.(Mather,Wendling2012).
Opanowaniedekodowaniazależyodokreślonychfunkcjipoznawczych,zatem
poziomrozwojutychfunkcjimożnauznaćzaistotnyczynnikpredykcyjnydlasuk-
cesuwczytaniu(Griffiths,Stuart2013;Hulme,Snowling2013;Krasowicz-Kupis
2008a,b).Oczywiścienienależyzapominać,żepodstawączytaniajęzykówalfabe-
tycznychjestrównieżznajomośćliter(Hulme,Snowling2013).
