Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wobectradycjigatunku
43
Przeminęła,lecztrwajejciałoijakaśformaświadomości.Mediumiczny
głoswojewodzianki82–jejlament–niejestpłaczempożyciu,aleraczejwyra-
zemdramatycznegozagubieniabytu:pozadoczesnościąipozamożliwością
ukojenia.
Natlenieudanychwierszyrealizującychwjakimśstopniuwprostlamenta-
cyjnywzórgatunkowy83wyróżniasięMatkapowieszonychT.Różewicza(PI,13),
gdzieopłaczuopowiada(nie„przytaczając”go)świadekpodobnywswoim
współczuciudonarratoraRomantycznościMickiewicza84:
pomylonakrąży
iśpiewaiśpiewa
wbutachzkrzywymobcasem
zjałowymłonem
zwiędłąpiersią
pomylonasyrenawyje
doobrzękłegonadmiastemksiężyca
Syreniśpiewzastąpiłowyciepsa.Bólmatki,nieomalfizyczny,podkreślają
wersyotwierająceizamykająceutwór:„Ocierasięoszorstkąskórę/łuskę
tłumu”.Doznanieobcościświata,któryniewspółczujeżałobie,niechcejejdo-
strzec,jestjakdotknięciezłegozwierzęcia.
7.Pozatraktowanymizdecydowanieniekanonicznieklasycznymigatun-
kamifuneralnymiobecnymiwpolskiejliteraturzepowojennej,istnieją
quasi-gatunki,utworzonenawzórkompozycjimuzycznychtowarzyszą-
cychobrzędompogrzebowym(requiem85,marszżałobny)86.Pozbawionerygo-
rów,typowoporomantyczne,mająprzywoływaćnastrójpowagiismutku,
wskazywaćtematykężałobną.TakjestwRequiemK.Karaska(K-P,134–138)–
poemacieowszechobecnościśmierci,którejwładzaupokarzaludzkość.Toona
scala„bryłę/Bytu/Rzeczsamąwsobie/Noumeny”.Watakuepileptycz-
82OpodmiociewierszajakomediumrówieśniczkisprzedwiekówpiszeM.Woźniak-
-Łabieniec,Klasykimetafizyka,s.194–195;ważnąinformacjęprzynosiszkicJ.Kwiatkowskiego,
SprawaJarosławaMarkaRymkiewicza,[w:]tegoż,Magiapoezji(opoetachpolskichXXwieku),Kraków
1997,s.279–303–ciałowojewodziankinieuległorozkładowiinadalmożnajeoglądaćwkościele
św.JózefawSandomierzu,coniejakoobrazujeparadoksjednoczesnegotrwaniaiprzemijania.
RymkiewiczjesttakżeautoremLamentuksiędzaBaki(TR,11–12)–wyrażonatuzostajemyśl,że
rozkładmateriiczyniczłowiekaświadomymwłasnejśmiercinadługoprzedzgonem.
83NależydonichLamentmatkinaZamojszczyźnieZ.JerzynyztomuCorazsłodszypiołun(OSW,
472)iwierszNaszenajlepszelataJ.BaranazezbioruPędyipęta(OSW,709).
84Touderzające,jaknawiązaniadowierszywileńsko-kowieńskichMickiewiczazaktywizo-
wałysięwliryceżałobnejpowstałejjakohołdofiaromwojny.Innymwybitnymprzetworzeniem
ichpoetykisą„Balladyiromanse”Broniewskiego(zob.:W.Broniewski,Wierszeipoematy,Łódź
1987,s.240).
85Słownikterminówliterackichokreślarequiemjako„utwórocharakterzerefleksyjnym,rozwi-
jającymotywyprzemijania,śmierciiżyciapośmiertnego”(s.472).
86Podobnyzabiegzastosowałnp.M.BieszczadowskiwwierszuMałasuitacmentarnaskłada-
jącymsięztrzechczęści:Brama,Grobybezimiennych(klasycznyprzykładepitafium)iMementoza
poległych(OSWII,53).
