Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wobectradycjigatunku
41
okresemzmasowanegożałobnegohołdownictwabyłsocrealizm–videGał-
czyński).Epigramatpowojenny–nawettenalegatywny–stajesiępretekstem
dozamyślenianadsensemlosupojedynczegoistnieniaiśladem,który(jakna-
grobnainskrypcja)pozostajeponaswczasie.
5.Wśródrzadziejpodejmowanychklasycznychwzorcówżałobnychpoja-
wiasiękenotafium70.Poetyckimnagrobkiemdlaofiarniemieckichla-
grówmabyćutwórNadgrobem,któregoniemaS.R.Dobrowolskiego71.Przykła-
demkenotafiumjestteżPróbanapisunanieistniejącymgrobieJ.Zychaztomu
Układserdeczny(OSWII,243)–wierszwkształcieklepsydry,poświęconypa-
mięciA.deSaint-Exupéry’ego.Stanowionpomnikwystawionymzesłów,by
alegorycznibohaterowieMałegoksięcianieszukalijużdaremniemiejscaspo-
czynkuswojegoautora.
Wewspółczesnejpoezjipolskiejdośćrzadkospotykasięnenie72–styli-
zowanepieśnipogrzebowe,wykonywanewczasieprzemarszukonduktu
igrzebaniuzwłok.NeniaNiobezpoematuo„żonieAmfionowej”K.I.Gał-
czyńskiego(WP,229–253),zawodzeniematkiszukającejzabitychdzieci(„co
zano-o-o-c”,„jakimro-o-k/jakiśnie-eg”,„dokądi-iść?”)przypominaprzej-
mującylament–itakbymjągatunkowozakwalifikowała73.Wybórtytułu
tłumaczyćmożnauzyskanymefektemaliteracji(e-i-a-o-e),którasamaprzy-
pominapłaczidoskonalewspółgraztreściąwiersza.J.Łukasiewiczdo-
strzegłwNiobepersonępoetywykrzykującąjegowłasnąprośbęoska-
mienienie74.Przypomniećnależy,żemitologiczna„matkacierpiąca”była
wyrazistymsymbolembóludlaKochanowskiego–jednegozulubionychpo-
etyckichpatronówGałczyńskiego75.
E.Tkaczyszyn-Dyckiniewskazał,któryzosiemdziesięciudwóchutworów
składającychsięnatomNeniaiinnewiersze76mabyćpieśniąpogrzebową:
70Słownikterminówliterackichokreślajejako„napisnanagrobkuznajdującymsięniewmiej-
scupogrzebaniazmarłego,leczwjakimśinnymmiejscuzwiązanymzjegożyciemczydziałalno-
ścią”,zwyklewformiewypowiedzisamegozmarłego(s.240).
71Por.:S.R.Dobrowolski,Domiinnewiersze,Warszawa1964,s.11.
72Neniato„pieśńżałobna,śpiewanawstarożytnymRzymiewczasieobrzędówpogrzebo-
wych”–pierwotniepodczasstypy,późniejwczasieprzemarszukonduktuigrzebaniazwłok
(Słownikterminówliterackich,s.338).Jejmiejscewśródgatunkówżałobnychcharakteryzujebliżej
S.Stabryła,Problemygenologiiantycznej,Kraków1982,s.23.PoematGałczyńskiegozostałuznany
zarestytucjęewokatywnąformyprzezS.Balbusa(Międzystylami,s.100).
73Zob.takżeustaleniaJ.Łukasiewiczazrozdz.Niobe–koncert,[w:]tegoż,Okopoematu,Wrocław
1991,s.62–80.BadaczpiszeoNenii...jakoo„zinstrumentalizowanymlamencie,dostępnejiograni-
czonej,choćpotencjalniewstrząsającejioczyszczającejkonsolacji”(s.76).Oilejednaklamentacyjność
pieśni-ariiniebudziwątpliwości,otylenieodnajdujęwniejżadnychelementówpocieszenia.
74Por.:tamże,s.76.
75WTrenieIVczytamy:
NiedziwujęNijobie,żenamartweciała
Swoichnamilszychdziatekpatrzącskamieniała
(J.Kochanowski,Treny,oprac.J.Pelc,Wrocław1978[BNI/1],s.12).Gałczyńskiwidziałwre-
nesansowympoeciepatrona„uklasycznionej”wizjiświata,którąkreowałwswoimpoemacie
(zob.uwagiM.Wyki,Gałczyńskiawzoryliterackie,s.71–77).
76E.Tkaczyszyn-Dycki,Neniaiinnewiersze,Lublin1990.
