Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
42
Nowe„Treny”?PolskapoezjażałobnapoIIwojnieświatowejatradycjaliteracka
wszakwjegopoezji„cmentarzlubaczowskiniemagranic/wprawdziema
swoichzmarłychaleniemagranic”(KPP,24).Wkilkuznichpojawiająsię
konduktiwspomnieniepogrzebu77zpowracającąfrazą„szliśmylubaczowską
drogą”,lecztonieobrzędgrzebalny,ażyciewśródznakówobumieraniacho-
regociałaibrudnejduszyjestprawdziwymsensemtychwierszy.
6.Charakterystycznadlalamentu(żalu,planktu)78poetykaskargiina-
tężeniaekspresjiłączywierszetakzatytułowaneiodróżniajeodbardziejwy-
ciszonychelegiiiepitafiówżałobnych.Możnabyjenazwaćpieśniaminiepo-
cieszonych,zwyklepozbawionesąbowiemkonsolacyjnegodomknięcia.Ich
wewnętrznenapięciewyraziładoskonaleU.Kozioł:
Aprzecieżwśmiercinic–jakdotąd–
wśmiercinicdotądopróczbiada
(Larum)79
Opłakiwaniejakopowinność,którą„znałypradawne”żałobnice,podej-
mujebohaterkawiersza,strażniczkabólu:„Japłaczustrzecbędęponieopła-
kanych”.Poetkapoprzezrozłamywaniejambicznegodziewięciozgłoskowca
tworzynawetiluzjęheksametru,odpowiadającegotematowiistylowitekstu80.
Żaljestsynonimempamięciinależnościąspłacanązmarłym,zaśzapisanie
wiersza–podjęciemispełnieniemtakiegozobowiązania.Wwywiadzie,jaki
przeprowadziłzniąP.Szewc,wspominapoetkaoswoimupodobaniudopo-
etyckiegodialogu„zkimś,ktopowiedziałcośdlamnieważnegowczoraj,dziś,
anawetprzedwiekami”,wpragnieniupodtrzymaniaciągłościtradycjirozu-
mianejjakorozmowa81.
LamentosiemnastoletniejnaśmierćwojewodziankiMorsztynówny...J.M.Rym-
kiewicza(CzGJ,18)jestdwugłosem.Zmarłaprzedwiekamimłodadziewczyna
iwspółczesnaosiemnastolatka,którawidzijejzachowanewbrewśmierciciało,
pytająostatusontologicznyumarłych.Żesą–niemawątpliwości–alejak
są?Morsztynównaniewieosobienic:
Czyjestemteraztakajakwtedy,
Przedtrzystulaty...?
77Por.wiersze:XVII.[wlubelskichdomachpublicznychmoichprzyjaciół/materacenaktórych]
(KPP,26);XVIII.[Wlubelskichdomachpublicznychmoichprzyjaciół/materacejakdawniej](KPP,27);
XXVII.[otozłożyliśmytrupadotrumienki](KPP,36);XXXII.NapogrzebieA(nny)S(uchożebrskiej)
(KPP,41).
78Ichdefinicjewskazująnacechypokrewne:sątoutworypoetyckiewyrażająceżałobę,ból,
będąceskargąnalos(por.:Słownikterminówliterackich,s.270i640).
79Por.:U.Kozioł,Postojesłowa,s.86–87.M.Mikołajczykzauważyławtymwierszunakładanie
siętradycjiromantycznej(NorwidaBemapamięcirapsodżałobny,wtórnieaktualizującyludowe
zwyczajeżałobne)nareminiscencjęantyczną(por.:M.Mikołajczyk,Podjąćprzerwanydialog…,
s.228).Takawielopiętrowośćnawiązańiinspiracjijestcharakterystycznadladwudziestowiecz-
nejpoezjifuneralnej.
80AnalizęmetrykiutworuprzeprowadziłaL.Pszczołowska,Wierszpolski,s.387.
81Zob.:P.Szewc,Wolnośćiwspółczucie.Rozmowyzpisarzami,Kraków2002,s.89–90.
