Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Koncepcjanowegoczłowiekawhistorii
59
człowiekawmiejsceBoga.Zapierwsząkoncepcjąznaczącą,zewzględuna
następstwa,stałjednakmarksizm,jegoegzegeciikontynuatorzy.
Upodłożainnejdrogiregeneracyjnejleżałypoglądyzaprzęgającemetody
naukowewceluuhierarchizowaniaras.Rozwójtakichstarańnastąpiłwpo-
łowieXIXwiekuwrazzpublikacjączterotomowejpracyautorstwaFrancu-
za,JosephaA.Gobineau,pt.Essaisurl,inégalitédesraceshumaines(Szkic
onierównościrasludzkich),apóźniejkolejnychwydawnictwgermanofila,
zięciaRychardaWagnera,HoustonaS.Chamberlaina.
KoniecXIXw.ipierwszelatawiekuXXprzyniosłysilnezbiologizowanie
problematykispołecznej.Tacyludzie,jakErnstH.Haeckelczywłaśnie
J.A.Gobineauimplantowalinapłaszczyznęspołecznąnowatorskiewów-
czaszasadydarwinizmu.Darwinizmspołecznypojmowałspołeczeństwojako
biologicznąstrukturępodlegającąewolucjiwzwiązkuzciągłymkonfliktem
irywalizacjąobytmiędzyjednostkami,narodami,wreszcierasami.Nicnie
stałonaprzeszkodzie,bytązmiennąstrukturąwsposóbdowolnymanipulo-
wać,planowaćjejrozwój,ulepszać,wtymtakżekreowaćjednostkęludzką.
Wmyśltychzałożeńtylkonajlepsinieulegnądegeneracji.Pomocnewtym
mająbyćzasadyeugenikizajmującesiędoskonaleniemcechdziedzicznych,
możliwościaminegatywnejselekcjigatunkuludzkiegodlauzyskaniaosob-
nikówojaknajlepszychcechachgenetycznych.Zatwórcąkoncepcjiipoję-
ciaeugenika,Anglikiem,kuzynemDarwina,FrancisemJ.Galtonem,poszli
następni,wtymNiemcy,WilhelmSchallmeyeriAlfredPloetz,któryod1895r.
przestrzegałprzedzgubnymiskutkamizachwianianaturalnejselekcjiido-
wodziłkoniecznościhigienyrasowej,awdziesięćlatpóźniejwrazzpsychia-
trąErnstemRüdinem,założyłwNiemczechTowarzystwoHigienyRasowej
otwartenawybitnejednostkibezwzględunapoglądypolityczne,religijne
iniemającenicwspólnegozantysemityzmem.Jedynymograniczeniembyła
przynależnośćdobiałejrasy.68
Oddzielną,samąwsobiekategorięstanowiąpoglądyFryderykaNietz-
schegoijegokoncepcjaÜbermensch.SamopojęciepojawiasięjużuPlato-
na,wśródteologówXVII_XVIIIw.,alesięgaliponierównieżTorquatoTasso,
LudovicoAriosto,NiccoloMachiavelli,TheodorG.Hippel,JeanPaul,Johann
G.Herder,JohannW.Goethe,MaxStirner,ThomasCarlyle,ErnestRenan.
Nietzschenadałmujednakspecyficznegocharakterumodeluidealnego,
wzoruwyzwolonegozdotychczasowejmoralności,będącegopozadobrem
izłem,uosabiającegowolęmocy,wyzwolonegozalienacjikulturowych,
antykolektywnejjednostkiwzniosłejmoralnie,emocjonalnie,duchowo;dum-
nej,niezależnej,wolnejwłasnąmocą,polegającejwyłącznienawłasnejwoli.69
68J.C.Fest,ObliczeTrzeciejRzeszy,Warszawa1970,s.170;S.Mainwald,G.Mi-
schler,Seksualnośćwcieniuswastyki.ŚwiatintymnyczłowiekawpolityceTrzeciejRzeszy,
Warszawa2003,s.51_53.Natematpoczątkóweugenikiijejdalszychimplikacjipatrz:L.Stod-
dard,Therevoltagainstcivilization.Themenaceoftheunderman,NewYork1924,s.240_
268;Z.Bauman,Wieloznaczność...,s.45_60;E.Dmitrów,op.cit.,s.65_69;K.Uzar-
czyk,PodstawyideologicznehigienyrasowejiichrealizacjanaprzykładzieŚląskawlatach
1924_1944,Toruń2002;E.Black,Wojnaprzeciwsłabym.Eugenikaiamerykańskakampa-
nianarzeczstworzeniarasyPanów,Warszawa2004;G.E.Schafft,Odrasizmudoludobój-
stwa.AntropologiawTrzeciejRzeszy,Kraków2006.Wśródwypatrującychzagrożeniawzróż-
nicowaniuraswymienićmożnatakżePolaka,LudwikaGumplowicza.
69E.Dmitrów,op.cit.,s.381;J.Kuczyński,Zmierzch...,s.449_472.F.Nietzsche
