Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Zdziejówrecepcjipowieści,czylijakczytanoFaraona
JakczytanoFaraona?23
Faraon,oczymczęstowspominająbadaczetwórczościpisarza
24
,byłsporymzasko-
czeniemdlakrytykówpozytywistycznych.Pierwsirecenzenci:LeonWiniarski
iPiotrChmielowski
25
,ograniczylisiędoomówieniaakcjiskupionejwokółwalki
międzywładząświeckąaduchowną,nieprzeczuwając,żewpowieściPrusadrzemie
głębszatreść.owszem,zpewnymuznaniempisalioprzedstawionychscenachoby-
czajowychiobrazachżyciacodziennego,wysokooceniliteżkompozycjępowieści.
Krytykowalinatomiastgłównegobohatera,przekonując,żezostałonprzezPrusa
źlenakreślony-RamzesXIIImiałbyćpostaciąniespójną,niewiarygodną.Jednak
najmocniejszyzarzut,jakiusłyszałautorFaraona,towskazanienaniedostatkijego
talentupisarskiego:
Pruschciałdotknąćsztukiwwielkimstylu,aleniestety,niepoliczyłsięzwarunkami
swegotalentu.[…]Wszystko,cojestrubaszne,gburowate,brutalne,alezatojędrne,
świeże,czerstwe,nawetenergiczne,amożeipotężne,niemówiącjużohumorystycz-
nymiczułym,wchodziwjegozakresy.Alezatowszystko,cojestwyrafinowane,
23
Należywtymmiejscuwspomniećoróżnicymiędzyrecepcjąastanembadań.EdwardPieścikow-
skipisał,żerecepcjarealizujesięjakonrodzajprzyjęciaposzczególnychutworówprzezpublicznośćczyta-
jącą,jako[…]ewoluującywczasiesposóbizasięgichodbioru”.E.Pieścikowski,Prus.Zdziejówrecepcji
twórczości,Warszawa1988,s.36.ZkoleiSłownikterminówliterackichnierozdzielaobuterminów:recepcja
utworuliterackiegotonprzyjęciedziełaliterackiegoprzezpublicznośćliterackąijegofunkcjonowaniewśród
różnychgrupczytelniczych”.Narecepcjęwrównejmierzewpływająwięciwłaściwościutworu,iokoliczno-
ścizewnętrzne.M.Głowiński,Recepcjadziełaliterackiego[w:]Słownikterminówliterackich,podred.J.Sła-
wińskiego,wyd.3poszerz.ipopr.,Wrocław1998,s.464.
Wydajesię,iżwwypadkuzainteresowaniajednymutworemliterackimrozdzieleniejegorecep-
cjiistanubadańjesttrudne.Możnaprzypuszczać,iżstanbadańjestjednymzelementówrecepcji
(naktórąskładająsięwszelkiepostaciereakcjiodbiorcównautwórispośródktórychniewszystkie
zostająutrwalone).Stanbadańnajlepiejzdefiniowaćzkonstruktywistycznegopunktuwidzenia:jest
totaczęśćrecepcjidanegoutworu,naktórąskładająsiętekstyuznawanewdanymczasieiwdanym
miejscu/środowisku(wspólnocieinterpretacyjnej,jakpowiedziałbyStanleyFish)jakonaukowe,
tj.wytworzonewkręguosóblubinstytucjizajmującychsięprofesjonalnieliteraturąwsposóbnaukowy,
tzn.uznawanywdanejepoceiwdanejspołecznościzanaukowy.Zinnejperspektywy-ujmującrzecz
zdroworozsądkowo-recepcjaodnosisiędosferyznaczeńodczytywanychwdanymutworzeprzez
kolejnychczytelników,jestciągieminterpretacji(mniejlubbardziejpełnychisprecyzowanych).Stan
badańjakozjawiskonależącedodyskursunaukowegoskupiauwagęraczejwkontekściepraktyk
badawczych,naukowych.opisującgo,należałobyskoncentrowaćsięraczejnastroniemetodologicz-
nejirozważaćgłówniepytaniastawianeutworowi,przywoływanekonteksty,używanemetodologie,
przykuwająceuwagębadaczyelementystrukturydzieła.Widzimywięc,żejednoznacznerozdzielenie
obuterminówjestzadaniemkarkołomnym:oilebowiempoznaniestanubadańjestobowiązkowym
ijednymzpierwszychdziałańmonografistydanegoutworu,otylebadanierecepcjiwydajesięraczej
nierealizowalnympostulatem.
24
Zob.Z.Szweykowski,TwórczośćBolesławaPrusa,wyd.2,Warszawa1972,s.289;J.Bachórz,
BolesławPrus[w:]Pozytywizm…,s.379;E.Pieścikowski,BolesławPrus,Warszawa1977,s.127;
tenże,ZdziejówrecepcjitwórczościBolesławaPrusa,nPrzeglądHumanistyczny”1983,nr9/10,s.188.
25
Zob.DrL.W
.[L.Winiarski],Literaturapolska.BolesławPrus:„Faraon”,nPrawda”1897,
nr23-24;P
.Chmielowski,BolesławPrusoEgipcie,nAteneum”,t.2;przedruk:tenże,Pismakrytycznoli‑
terackie,oprac.H.Markiewicz,t.2,Warszawa1961.
