Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
13
odkryciaiuzasadnianianaukowego.Nieuchronnie,jaksięokazało,musia-
łamsięzmierzyćztransformacjamiKartezjańskiejracjonalności-rozu-
mianejjakozdyscyplinowaneposługiwaniesięrozumemzgodniezdobrą,
chroniącąodbłędówmetodą-pokazując,jaktorozumieniejestzakorze-
nionewpresupozycjachodnośniedonaturybadanejrzeczywistościinatu-
rysamejnauki.ZasprawąprzedstawicieliSzkołyEdynburskiejprzesuwam
graniceposzukiwaniaspołecznychźródełracjonalności,doprowadzającje
do(względnych?)granickulturowejważnościwszelkichregułmetodolo-
gicznych,intencjonalnościiznaczeń.Tutaj,nieprzypadkowo,zagadnienie
racjonalnościpojawiasięwbliskościwątkujęzyka.
RównieżprzezWeberazapytywanieozwiązekmiędzymyśleniem
adziałaniemorazmiędzypojęciamiarzeczywistościąstanęłamwobecko-
lejnychkwestii,tj.jakijestzwiązekkonstruktówidealnotypowychbadacza
zsubiektywnymsensemnadawanymprzezuczestnikówświataspołeczne-
goskładnikomotoczeniaorazczyaktywnośćtranscendentalnejsubiektyw-
nościmożewyjaśnićwszystkiezjawiskaspołeczne,którychpodstawęsta-
nowiąinterakcjeuczestnikówświataprzeżywanego.Odpowiedziszukałam
wpropozycjiteoretycznejSchütza,oczywiście.Używamtegoostatniego
słowanieprzypadkowo,wpisującsięwklimatpewnejwizjiontologiiświata
społecznego,odkrywającejwrzeczywistościSanchoPansówcorazwięcej
oczywistościiwięcej-niż-oczywistość.Natymetapieskoncentrowałamsię
naanaliziewspółistnieniaiwspółkonstytuowaniasięintersubiektywnego
światażyciaijednostkowegodoświadczeniabiograficznegooraznauwy-
pukleniu,jakformaorganizującadoświadczanieświatawnastawieniuna-
turalnymstajesięwnastawieniuteoretycznymprestrukturąformymyślenia
otymświecie.
Czyniączastrzeżenie,żeracjonalnośćnaukowamasięgaćpozatreści
jednostkowychprzeżyćitypizacji,stanęłamponowniewobecbliskości
zagadnieńjęzykairacjonalnościwperspektywiesocjologicznej,alerów-
nieżwobeckolejnegopytania,jakwyjśćpozaograniczeniaparadygmatu
filozofiiświadomości.KiedystarożytniGrecymówili,żebyćtoznaczy
byćprawdziwie,rozumowowiązaliwypowiadanieprawdyzwypo-
wiadaniembytu,alerozumianegojakocośniezmiennego,oczympraw-
dziwawiedzaunieśmiertelniapoznającego.Socjologowienatomiastmają
doczynieniazdiabelskimświatem,który-pisałGeorgSimmel
(2006:69)-nurządzony,jakuczypesymizm,byzsyłaćnamcierpienie,
mawięcejwspólnegozoptymizmemniżzzasadąnaukprzyrodniczych”.
Właśniekoncepcjepojmowaniaracjonalnościjakoatrybutuczłowiekabyły
skokiemwdziejową,zmienną,pełnaakcydensówfaktyczność,alerównież
