Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
1.Poprzewrociebolszewickim.OrganizacjapolskichkomunistówwRosjiRadzieckiej
nDeklaracjaPrawNarodówRosji”
,podpisanaprzezLudowegoKomisarzado
SprawNarodowościowychJózefaStalinaiPrzewodniczącegoRadyKomisarzy
LudowychWłodzimierzaLeninabyławymuszonaprzezsytuację,wjakiejznajdo-
walisiębolszewicy:chodziłoowzmocnieniesiłrewolucyjnychcelempokonania
zwolennikówdawnegoreżimu4.Stądrzeczywiściebolszewicypoczątkowozdawali
sięzachęcaćnarodybyłegoimperiumdowyzwoleniasięspodkuratelicentrum.
Wokresieprzedrewolucyjnymwszystkoto,coprowadziłodoerozjiimperium,
awięctakżepodnoszeniehasłagłoszącegoprawokażdegonarodudosamookreśle-
niaażdooderwaniaodRosji,byłodlabolszewikówkorzystne,gdyżsłużyłorewo-
lucji.Sytuacjasięzmieniłapoprzejęciuwładzy:koniecznośćzapewnieniadostaw
ukraińskiegozbożaisurowcówKaukazukazałabolszewikomszybkozmienićsto-
sunekdokwestiinarodowościowej5.Zpunktuwidzeniaswychżywotnychintere-
sówidoraźnychkorzyści,bylioniskłonniwniektórychprzypadkachpostępować
pragmatycznie,odchodzącodduchailiterynDeklaracji”
,codlanowegokomuni-
stycznegopaństwamiałowdanymmomenciekluczoweznaczenie6.
SamookreślenienarodówdeklarowanewnDekrecieopokoju”zostałozastą-
pione,jaksłuszniezauważyłLeonWasilewski,nsamookreśleniemnarodowym
urzędującejpartiikomunistycznej”
7
.Radzieckapolitykanarodowościowa,nopiera-
jącasięozasadęsamookreślenianarodowegoizaspokojeniaaspiracjinarodowych,
niejestwyrazemspecjalnegoposzanowaniatychaspiracji,alejedyniezarządzeniem
celowym,obliczonymnausunięciesporównarodowościowych,jakozniekształ-
cającychistotneceleproletariatu”-pisałpóźniejWacławKomarnicki8.Rewolu-
cjastworzyłapartię,którawmiaręjejbiurokratyzowaniasięistabilizacjipozycji
wpaństwieorazodrywaniasięodproletariatuimaspracujących,stawałasięnnad-
rzędnymczynnikiemwewnętrznejkolonizacji”
.Kadrypartyjnezastępowałydawną
S.T.Kałtachczian,L.A.Nagornaja,A.A.Roslakow,W
.S.Siemionow,K.Ch.Chanazarow,tłum.
A.Ślisz,Warszawa1975,s.142.
4W
.Zajączkowski,Rosjainarody.Ósmykontynent.SzkicdziejówEurazji,Warszawa2009,
s.168-169.
5N.Werth,Państwoprzeciwspołeczeństwu.Przemoc,represjeiterrorwZwiązkuSowieckim
[w:]Czarnaksięgakomunizmu.Zbrodnie,terror,prześladowania,red.S.Courtois,N.Werth,
J.-L.Panné,A.Paczkowski,K.Bartosek,J.-L.Margoliniin.,wstępK.Kersten,Warszawa1999,
s.68.Zob.też:A.Ajnenkiel,OdAktu5ListopadadoTraktatuRyskiego.Kilkarefleksjidotyczących
kształtowaniapolskiejgranicywschodniej[w:]Traktatryski1921roku…,s.21-22;B.Lewićkyj,
PolitykanarodowościowaZ.S.R.R.wdobieChruszczowa,Paryż1966,s.224.
6A.Achmatowicz,Z.Strzyżewska,PowszechnyobowiązeksłużbywojskowejPolakówwRosji
Sowieckiej.Wiosna1919roku.Archiwalnyprzyczynekdopoczątkówwojnypolsko-sowieckiej,
nStudiazDziejówRosjiiEuropyŚrodkowo-Wschodniej”2005,t.XXXIII,s.153.
7
Za:B.Stoczewska,Politykanarodowościowapaństwasowieckiegowpolskiejmyślipolitycznej
IIRzeczpospolitej[w:]ZwiązekRadzieckiwobeckrajówEuropyŚrodkowejiWschodniej1920-1991,
red.J.Diec,A.Tyszkiewicz,Kraków2004,s.22.
8W
.Komarnicki,NowyustrójpaństwowyZwiązkuSowietów[w:]Wobronieniepodległości.
AntykomunizmwIIRzeczypospolitej,red.J.Kloczkowski,F.Musiał,Kraków2009,s.325.
