Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1.Poprzewrociebolszewickim.OrganizacjapolskichkomunistówwRosjiRadzieckiej
***
Niemalnatychmiastpoprzewrociebolszewickim,wpierwszychdniachlisto-
pada1917r.,powstałLudowyKomisariatdoSprawNarodowościowych,aoficjalnie
zatwierdzonogodecyzjąRadyKomisarzyLudowych28listopada.Zadaniejego
organizacjipowierzonoStanisławowiPestkowskiemuzSocjaldemokracjiKrólestwa
PolskiegoiLitwy,którypełniłteżfunkcjęzastępcyKomisarzaLudowegoKomisa-
riatudoSprawNarodowości,wyręczającwwielusprawachStalinazajętegopracą
wKomitecieWojskowo-Rewolucyjnym.KolegaPestkowskiegozzesłania,Feliks
Sieniuta,zostałkierownikiemkancelariiKolegiumtegoKomisariatu(wchodzili
dońkierownicyposzczególnychkomisariatównarodowościowych),aspośród
polskichkomunistówczłonkamiKolegium,którerozpoczęłodziałalnośćwlutym
1918r.,bylijeszczeStanisławBobińskiizurzędu,jakoKomisarzdoSprawPolskich,
JulianLeszczyński-Leński14.
Jesienią1918r.KomisariatStalinaliczyłjuż18komisariatówioddziałównarodo-
wych.KomisariatdoSprawPolskichbyłpierwszązsekcjinarodowościowych(nieco
późniejpowołanokomisariatybiałoruski,litewski,żydowski,ormiańskiimuzułmań
-
ski)15.Leszczyński,członekKomitetuWykonawczegogrupSDKPiLwRosji,został
mianowanyKomisarzemdoSprawPolskich8listopada1917r.,a11grudniajego
kandydaturęzatwierdzonooficjalnierozporządzeniempodpisanymprzezStalina.
JegozastępcamimianowanoKazimierzaCichowskiegoiStanisławaBobińskiego.
SekretarzemgłównymKomisariatuzostałWładysławMatuszewski16.
ZadaniemKomisariatumiałabyć,jakczytamywjednymzpierwszychogłoszo-
nychprzezeńdokumentów,nobronazaniedbanychprawnarodowo-kulturalnych
ludupolskiegowRosji,opiekaspołeczno-państwowanadrzeszamiwygnańców,
jeńcówiżołnierzypolskichorazniesieniepomocyinstytucjomszczerzedemokra-
tycznymwichpracykulturalnej,społecznejiorganizacyjnej”17.
konfliktuterytorialnego”
,aPiłsudskiswojezałożeniawyłożyłniemniejjasnoniżM.Tucha-
czewski,coprawdaaposteriori,gdypisał,żezdecydowałsięwytężyćsiły,itomożliwiedaleko
odpolskichgranicetnicznych,celemprewencyjnegoobaleniawszelkichpróbnarzuceniaobcej
władzyiobcychwzorcówustrojowych.Zob.:T.Schramm,Miejsceokresumiędzywojennego
w„długimtrwaniu”stosunkówpolsko-rosyjskich[w:]WsłużbieKlio…Księgapoświęconapamięci
ProfesoraTadeuszaRadzika,red.J.Kłapeć,W
.Kozyra,G.Kuprianowicz,R.Litwiński,M.Mazur,
M.Sioma,R.Wysocki,Lublin2012,s.379-380.
14
[1917listopad24/grudzień7],Piotrogród.ProjektuchwałyRadyKomisarzyLudowych
wsprawiemianowaniakomisarzadosprawpolskich[w:]Dokumentyimateriały…,t.I,s.180-181.
Wdalszejczęścipracyużywamtylkonazwiskakomisarza,nLeszczyński”:T.Butkiewicz,A.Ślisz,
PolscyżołnierzeWielkiegoPaździernika,Warszawa1987,s.171.
15
ZSRRpaństwowielonarodowe…,s.52.Zob.też:1917grudzień17/30,Piotrogród.Instrukcja
KomisariatudoSprawPolskichotworzeniupolskichkomisariatówlokalnych[w:]Dokumenty
imateriały…,t.I,s.211-212.
16W
.Najdus,LewicapolskawKrajuRad…,s.19-21;S.S.Nicieja,dz.cyt.,s.120.
171917grudzień3/16,Piotrogród.OdezwaKomisarzadoSprawZagranicznychomawiająca
celeizadaniaKomisariatu[w:]Dokumentyimateriały…,t.I,s.193-194.
