Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
środowisku,jestdużymuproszczeniem.Wszakzwykleniemamy
namyślidosłownegobojuoprzetrwaniezapomocą„zębów
ipazurów”,wktórewyposażonesątylkoniektórezwierzęta.Należy
braćpoduwagę,żewielegatunkówzwierzątwyginęłoby,ajuż
napewnospotkałobytopierwotnegoczłowieka,gdybymusiał
pozostawaćsam,bezwsparciainnychludzi,bezwspółpracyznimi.
Naznaczeniewspółdziałaniaiwzajemnejpomocydlaprzetrwania
wielugatunkówzaczętowskazywaćdopierowXXwieku.Pierwsze
przykładyilustrującewystępowanietegozjawiskawśródzwierząt
naSyberiiopisałPiotrKropotkin1,leczjegodoniesieniauznano
wówczaszamałowiarygodne.Zczasemobserwacjiprzybywało,lecz
długojeszczeniedocenianoichwagi.Dyskusjaożywiłasięwlatach
70.podwpływemkoncepcji„samolubnegogenu”Richarda
Dawkinsa2,apotemsformułowaniaprzezJamesaLovelockagłęboko
ekologicznej„hipotezyGai”3.Znaczącepublikacjewyraźnie
akcentującerolęwzajemnegopomaganiasobiezwierzątdlaprzeżycia
gatunkupowstaływostatnichdekadachXXwieku.
Takotomyślmitycznaonaturalnejskłonnościczłowieka
dowspółdziałaniazinnymi–symbolizowanejwpanteoniebogów
greckichprzezAtenę,DemeteriHerę4–równieżzostaławzbogacona
wXXwiekurozbudowanymwątkiemracjonalnyminterpretacji
wynikówbadańprzyrodniczych.Psychologowieinspirowanitreściątej
myśli5uznają,żejejsłusznośćpotwierdzawystępowaniereguły
wzajemnościwewszystkichpoznanychspołecznościachludzkich;
wszędzieotrzymywanedaryiświadczeniazobowiązujądoich
odwzajemniania6.Zwolennicytegostanowiskasąprzekonani,
żerywalizacyjnynapęddziałaniaczłowiekakształtujesię
wontogeneziepodwpływemspołecznegouczenia.Zatemzajego
wybujałośćorazdestrukcyjnekonsekwencjeztegowynikającejest
odpowiedzialnyhomosapiensijegokultura,anieślepebiologiczne
siły.
Naszaświadomośćracjonalnadomagasięrozstrzygnięcia,które
zwymienionychwyżejstanowiskjestsłuszne–wszakniemogąistnieć
dwieprawdy.Brakujewystarczającoprzekonującychargumentów
wskazującychnawyższośćjednegoznichnaddrugim;każdejest
owocemnietylkoludzkiegointelektu(ratio),leczrównieżintuicji
zaangażowanejwdokonaniewyboruzałożeńwstępnych.Obazatem
musząpozostawiaćpewienniedosyt,zasiewaćziarnoniepewności.