Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
gniewuirodzącąsięnajegopodłożuagresją;przestrzegająwięcprzed
jejudziałemwwychowaniu,aprzynajmniejpostulujądążenie
doumiarkowania.Natomiastzwolennicyhipotezykatharsis,która
wświetlewielubadańpsychologicznychnieznajdujepotwierdzenia,
zalecająorganizowanierywalizacjiwceluobniżeniapoziomuagresji.
Takczyinaczejrywalizacjęiagresjętraktujesiędziśczęstojako
spokrewnionesiłynatury,spodwpływuktórychczłowiekniemożesię
uwolnić;rządząonejegozachowaniemprzezcałeżycie.Uważasię,
żeinstynktrywalizacjimożeprzejawiaćsięwzachowaniach
agresywnych,wandalizmie,anawetwojnie,bądźżerywalizacja
toformamanifestowaniasięinstynktuagresji9.Warunkikulturowe,
socjalizacjaiwychowaniesprawiają,żejużwewczesnymokresie
życiauczysięonutrzymywaćnapędzaneinstynktemzachowanie
wgranicachspołeczniedopuszczalnychnorm.
Diametralnieprzeciwstawnestanowiskowobecinstyktywistycznego
zajmująciuczeni,którzysąprzekonani,żenienatura,leczkulturaijej
wzoryodgrywajądominującąrolęwkształtowaniuosobowości
człowieka.KarenHorney10,porzucającfreudowskąteorięlibido
utrzymywanegowryzachzapomocąwpływówśrodowiska,zastąpiła
jąinnymmechanizmempopędowymzbliżonymdowzorukulturowego
amerykańskichantropologów,zwłaszczaRuth
Benedict11.Rywalizacyjnakulturaamerykańskalat30.była–zdaniem
Horney–neurotycznaistanowiłaźródłoneurotycznychzaburzeń
uludzi.
ErichFromm12,analizującdaneantropologiczne,dowodzi,
żedestruktywnośćiokrucieństwoczłowiekaniesąpoprostu
instynktownymipopędami,lecznamiętnościamizakorzenionymi
wcałościegzystencjiczłowieka,azatemzależnymiodczynników
społeczno-kulturowych.Oweczynniki–wjegoocenie–niekształtują
swobodnieniezróżnicowanejinieskończenieplastycznejpsychiki,lecz
działajązależnieodbiologicznieuwarunkowanejsytuacji
egzystencjalnejorazwynikającychzniejpotrzebegzystencjalnych.
Charakterczłowieka,zespecyficznyminamiętnościami,jestzawsze
wynikiemsocjalizacji,awięcnajszerzejrozumianychoddziaływań
środowiskowych,doktórychnależyrównieżwłączyćwychowanie.
Wtymkontekścierywalizacjamieścisięwłaśniewcharakterze
człowieka,jestdążnościądoprzewyższaniainnychnapędzaną
namiętnościami;możesięonaprzejawiaćwróżnychformach,nawet