Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Częśćpierwsza.Komentarz
OskrajnyaprioryzmoskarżyłRenanaks.JanGnatowski,którystwierdził,żeupo-
stawiwszyswąhipotezę,wnastępnymzdaniuuznająjużzastwierdzonypewnik
anatympewnikuzrównąśmiałościąbudujeinnepewniki”
.Aleniemetodologiczne
bezdrożaRenanastanąsięobiektemwnikliwszychdociekańGnatowskiego.Podob-
niejakPawlickibędzieonusiłowałprzedewszystkimuzdemaskować”przekłama-
niaRenanowskiegoportretuChrystusawwymiarzehistorycznymidoktrynalnym,
rzeczjasna.[ł]autorprzypomniteż,żeukazaniesięksiążkiRenanaoJezusiepo-
przedziłagłośnaureklama”
.Toona,wocenieGnatowskiego,okażesięniestosowna
wpostępowaniuzPismemŚwiętym,jakomateriiniezwyklewrażliwejnainstru-
mentalnejejtraktowanie,atymbardziejwstosunkudoosobyZbawiciela.Recen-
zentwskażeteżnato,żeRenan,piszącoJezusie,taknaprawdęeksponujewłasne
poglądy,myśliiprzekonania,aJezusjestrodzajemporte-paroleautora70.
WswojejkrytyceGnatowskipodkreślał,żewRenanie-filozofieibadaczu
historiireligii-widziprzedewszystkimmistrzasłowa,wskazując,żenarracjaŻy-
wotaJezusamożezmylićczytelnikapozornąnaukowościąstylu,tak,żeodnosi
sięwrażeniewnikliwychbadańpoczynionychprzezFrancuza.Poprzezstopnio-
weobnażanienieścisłościfabularnychkontrowersyjnegodzieła,Gnatowskiemu
udajesiędowieść,żeŻywotJezusawcaleniejestpracąnaukowądojakiejpreten-
duje,araczejzbioremdomysłów,mglistychzałożeń,anawetnadużyć,których
niesposóbtraktowaćserio.Rawiczujmujetowtakisposób:
KsiądzGnatowskiwwytwornym,pełnymspokojusposobieswoim,umiałtrafić
właśniewton,któryniejestanidialektyką,anidysputą,aleocenąspokojną,za-
barwionąlekkąironią,taklekką,jakjąumiezastosowaćtylkowysokiepoczucie
artyzmu71.
Czyrzeczywiścieironiajestulekka”?Zperspektywywspółczesnegoliteratu-
roznawcymożnastwierdzić,żeautormomentamiwręczszydzizRenana,depre-
cjonujejegostatusbadacza,acozatymidzie-odbieraszacunekczytelnika.Na
koniecwartododać,żewkonkluzjiswegostudiumprałatposługujesiępytaniem
retorycznym:uGwiazdozaranna,cośwschodziłajaksłońce,czemuśupadłatak
nisko?!”72.PodobniebyłowprzypadkuocenypisarstwaKonopnickiejiinnych
pozytywistów,tymrazemjednak,cozauważaJakiel,umetaforykategopytania
czyniwyraźnąaluzjędoLucyfera”73.
ZupełnieinnycharaktermaoratorskaMowawuroczystośćN.P
.MaryiŁa-
skawej,KrólowejKoronyPolskiej,wygłoszonawarchikatedrzelwowskiej1maja
70Ibidem,s.61-62.
71M.Rawicz,Ks.JanGnatowski:Studiał,s.174.
72J.Gnatowski,ErnestRenan.Studium,[w:]idem,Wybórpism.T.1.Studia,Lwów
1896,s.142.
73E.Jakiel,Młodopolskieportretył,s.62-63.
