Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rysbiografczny
35
1892r.,awydanadrukiemwtymsamymrokuuWładysławaŁozińskiego.Do-
chódzesprzedażyksiążeczkimiałbyćprzeznaczonynaoknowotywnenadołta-
rzemarchikatedry.
Tekstmowynasyconyjestcharakterystycznymidlategogatunkupytaniami
retorycznymiibezpośrednimizwrotamidowiernych.OpisujewnimGnatowski,
niejakowduchumesjanistycznym,historiępaństwowościpolskiej,sprzężonej
odzawszezreligiąchrześcijańską,wtymzkultemMaryi.AdoracjaMatkiBoskiej
ŁaskawejijejcudownegoobrazumaweLwowiedługątradycję.Toprzednim
królJanKazimierzogłosiłMaryjęKrólowąKoronyPolskiej74.Alemowapełni
też,zgodniezzasadamiretoryki,funkcjępouczającą(docere).Wygłaszającyją
prałatuderzawsumieniazebranychwiernych,pouczając,żeMatkaBoskaod-
wróciłasięodnich,gdyżniedotrzymalisłowadanegoJejonegdaj,niepamiętali
oKrólowejPolski.Tekststanowiciekawyiudanyprzykładkazania(sermo)-ga-
tunkuliteratury,którywinienzawieraćbardzokonkretneelementy,przezconie
pozostawia,cooczywiste,zbytwielemiejscanafabularneczywarsztatowefanta-
zjeautora.Włączonogodorozdziałuzpismamireligijnymiprzedewszystkimze
względunaprzynależnośćgatunkową.Wrzeczywistościpoprzezswątematykę
stoinapograniczupismreligijnychipolityczno-historycznychprałata.
Polskimtwórcą,pozostającympodwyraźnymwpływemErnestaRenana
iAndrzejaNiemojewskiego,byłIzydorKajetanWysłouch(ps.AntoniSzech)75.
PoglądompolitycznymautoraMistrzazNazaretupoświęciłGnatowskiesejTro-
chęoSzechuijegoostatnichbroszurach.WysłouchainteresujeChrystuswujęciu
typowomłodopolskim.Jednocześniejegotwórczośćjestpełnaoskarżeńwy-
mierzonychwinstytucjęKościoła.Dlaprałatatonicinnego,jakuzdradawłasnej
rodziny”76.PokoleiodpowiadanazarzutySzecha,stosującpodobnąstrategię,
coprzypolemicezRenanem-starasięWysłouchazdyskredytowaćwoczach
czytelnika:uAutor[ł]niezadałsobietrudunicprzeczytać,niczemusięprzypa-
trzyć,zniczymzapoznać”77,konstatuje.Udowadniawtekście,żekatolicyzmna
długoprzedruchamisocjalistycznymistarałsięwalczyćzkrzywdąnajuboższych
warstwspołeczeństwa,żeniejestwcalekonserwatywny,araczejprzeciwnie
-wwielukwestiachliberalny,aostatecznie,żejeżeliKościółpolskiwjakiejśspra-
wieźlepostąpiłbądźczegośzaniedbał,totylkodlatego,żeaktualniegnębionyjest
przezzaborców.FaktycznieteksttenstanowiobronęKościołakatolickiegonazie-
miachpolskich,asamGnatowskiwcieliłsięwrolęadwokata,odpowiadającego
74T.Pałkow,Przewodnik.Lwów,tłum.M.Mryczko-Cejko,Lwów2006,s.38.
75Por.K.Biliński,LiterackieprzejawymodernizmukatolickiegowPolsce.Otwór-
czościFranciszkaStatecznego,AntoniegoSzandlerowskiegoiIzydoraKajetanaWysłoucha,
Gdańsk1994,s.97.
76J.Gnatowski,TrochęoSzechuijegoostatnichbroszurach,Warszawa1907,s.3.
77Ibidem,s.6.
