Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Pojęcieifunkcjeobronykoniecznej
onozgodnezinstynktemsamozachowawczym,którykażeczłowie-
kowipodejmowaćobronęprzedzamachemnajegodobro,coprawo
powinnohonorowaćzapewniającekskulpacjęzaszkodywyrządzone
napastnikowiprzezdziałającegowobroniekoniecznej
2
.
Ideapełnejekskulpacjidziałającegowobroniekoniecznejjednak
ztrudemtorowałasobiedrogęwwiekachnastępnych.WokresieŚred-
niowieczaogólnyregreswrozwojuprawaodbiłsiętakżenainstytu-
cjiobronykoniecznej,którączęstomieszanozprawemzemsty,zabicia
złoczyńcyschwytanegonagorącymuczynku,czyteżprywatnegodo-
chodzeniasprawiedliwości
3
.Śladytegospotykamywpolskiejkonsty-
tucjiz1496r.Udehomicidiainsuidefensioniscasu”.Dopierokonstytucja
z1659r.precyzujeobronękoniecznąwsłowach:UJeślibyktonapazd-
nikaigwałtownikawobroniedóbrswoichzabił,tedyotakowezabój-
stwodożądanegosąduiprawapociąganniebędzie”
4
.
Jakwidzimy,zakreslegalnejobronykoniecznejbyłwtychczasach
bardzoograniczony.Dotyczyćonamogła,wzasadzie,odpieraniaza-
machównażycielubprzypadkównajazdównadom,wszczególności
zaśrabunkuiwłamanianocnego.Pozostałośćtakiejprzestarzałejkon-
strukcjispotykamywefrancuskimCodePenalz1810r.,którynieformu-
łowałogólnejzasadyobronykoniecznej,aodpowiednieunormowania
zawierałwswejczęściszczególnej.Zgodniezprzepisamitegokodek-
sudopuszczalnabyłaobronakoniecznaprzedzamachemnażycielub
zdrowienapadniętegolubinnejosoby,atakżewobeczamachupolega-
jącegonawłamaniunocnymorazwwypadkuzamachurabunkowego
przyużyciugwałtunaosobie(art.328–329).Tozbytwąskie,tradycyjne
ujęcieobronykoniecznej,doktrynaiorzecznictworozszerzyłynainne
zamachyprzeciwkomieniu,jednakżebezdopuszczeniapozbawienia
życialubspowodowaniaciężkiegouszkodzeniaciałanapastnika
5
.Sta-
nowitakwyraźnienowyk.k.Francjiz1992r.(art.122–5,6).
2
Por
.J.Śliwowski,Prawokarne,Warszawa1979,s.131.Autortenokreślaobronękoniecznąwści-
słymznaczeniujakoUaktsamozachowawczy”,natomiastobronęprzyzamachachnacudzedobra
–jakoUaktmiędzyludzkiejsolidarności”.
3
Zob.J.Makarewicz,Prawokarne–wykładporównawczy,Lwów–Warszawa1924,s.172in.
4
Równieżfrancuskaordonnancez1670r.przewidywałamożliwośćułaskawieniaosobyskazanej
zapozbawienieżycianapastnika,jeżeliustalono,żesprawcadziałałwobronieżyciaswojegolub
najbliższych.
5
P
.Bouzat,J.Pinatel,Traitededroitpenaletdecriminologie,t.I,Droitpenalgeneral,Paryż1970,
s.363–366.
12
