Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Kilkauwagorozwojuinstytucji
InnypodstawowykodeksXIXw.,mianowiciek.k.niemiecki
z1871r.,zawierałwprawdzienowocześniejsząkonstrukcję,gdyżokre-
ślałobronękoniecznąwczęściogólnej,jednakzakresjejdopuszczal-
nościiwtymkodeksiebyłpoważnieograniczony.Przepis§32ust.2
kodeksuniemieckiego(takżewwersjiobowiązującejoddnia1paź-
dziernika1973r.)stanowi:UObronakoniecznajesttodziałanieobron-
neniezbędnedlaodwróceniaodsiebiealboinnejosobybezpośredniej,
bezprawnejnapaści”.Należyzwrócićuwagę,żeobronąkoniecznąob-
jętotylkodobraosobiste.UżyciezaśwyrażeniaUobronaniezbędna”
(erforderich)wskazujenawarunekUstosunkowości”obronydozamachu,
aczkolwiekpodkreślasięwliteraturze,żewodróżnieniuodstanuwyż-
szejkonieczności(Notstand),wobroniekoniecznejniejestwymagane
zachowanieproporcjidóbr
6
.Nieulegajednakwątpliwości,żedziałania,
któreniezostanąuznanezaniezbędne,stanowićbędąprzekroczenie
granicobronykoniecznej.Dodaćtuwszakżetrzeba,iżprzekroczenie
takieniejestkaralne,jeżeliwynikałozprzerażenia,zaskoczenialub
lęku(§33k.k.RFN).BędzieotymszerzejmowawrozdzialeIV.
Ciekawąkonstrukcjęobronykoniecznejznajdujemywk.k.nor-
weskimz1887r.Kodekstenuznałzanią:Udziałaniewceluoddalenia
bezprawnegozamachuprzeciwkoosobielubczyjemukolwiekmieniu,
jeżelidziałanietopozostajewgranicachniezbędności,tojestjeżeliwy-
obrażenieniebezpieczeństwaczynunapastnikaiznaczenieprawna-
rażonychmożeusprawiedliwiaćwyrządzenieszkodywrozmiarach
wy
obrażonychprzezbroniącego”.Przytoczonaformułazawiera
swoisteujęciezasadyproporcjonalnościdóbr,opartenazałożeniach
tzw.teoriiwyobrażenia,tkwiącejupodstawujęciawinywtymko-
deksie(teoriaGeisa)
7
.
Jestniewątpliwe,żerozwójinstytucjiobronykoniecznejzmierzał
dostopniowegorozszerzeniazakresudóbruzasadniającychjejstoso-
wania,przyjednoczesnymścieraniusiępoglądównapotrzebęmiarko-
waniatejinstytucjizasadamiproporcjidobrazagrożonegozamachem
inaruszonegowwynikuobronyorazintensywnościśrodkówobrony.
Takwłoskik.k.z1930r.(art.52)wprowadziłogólnązasadęekskulpacji
działającegowobroniekoniecznej,jednakżezawierałwarunekwspół-
6Bliżejzob.H.H.Jescheck,T
.Weigend,LehrbuchdesStrafrechts.AllgemeinerTeil,Berlin1996,
s.342–344.
7
Zob.W
.Makowski,Prawokarne–częśćogólna.Wykładporównawczy,brakrokuimiejscawyda-
nia,s.298–299.
13
