Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiaarchitekturyjakohistoriaokupacji
28
niemieckiejwspólnotynarodowej.Służyłoononarodowymsocjalistom
dookreślaniadomniemanychNiemcówetnicznychżyjącychpozagrani-
camiRzeszyz1937roku-wodróżnieniudoUNiemcówzRzeszy”(Reichs-
deutsche)-wedługkryteriówzmiennychidośćelastycznych21.Zpunktu
widzeniaadministracyjnegobylionizapisywaninaniemieckiejliściena-
rodowościowej(DeutscheVolksliste),definiującejstopieńprzynależności
donaroduniemieckiego.Ponieważchęćumieszczenianaliściezgłaszali
takżeobywatelepolscymogącysięwykazaćniemieckimikorzeniami,
wkonsekwencjiwjęzykupolskimsłowoUvolksdeutsch”/Ufolksdojcz”
używanejestprzedewszystkimwkontekściekolaboracji
22
.Wnaszym
przekładzieużywamytegookreśleniajakopojęciahistorycznego,którego
niedasięprzetłumaczyćdosłownie.Wniniejszymstudiumodnosisięono
najczęściejdoosadnikówpochodzącychzdzisiejszychkrajówbałtyckich,
Rumunii,UkrainyiRosji.Domniemanymcelemwładzokupacyjnychbyło
zjednoczenietychgrup,czegojednaknieudałosięzrealizować.Zdecydo-
wanielepiejsytuowaniNiemcyzkrajówbałtyckichwyraźnieseparowali
sięodpozostałych,uznawanychprzeznichzazapóźnionychcywilizacyjnie.
Biorącpoduwagępowyższepojęcia,kluczowąrolęwrozważaniach
nadarchitekturąpełnizwłaszczakonceptUwspólnotynarodowej”
23
.
21Por.:DorisBergen,TheNaziConceptof„Volksdeutsche”andtheExacerbationofAnti-Semitismin
EasternEurope,1939-45,UJournalofContemporaryHistory”1994,nr4(29),s.569-582.Jakovolks-
deutschówdefiniowanow1938rokuUosoby,którychjęzykikulturamiałyniemieckiekorzenie,ale
którzyniezachowaliniemieckiegoobywatelstwa.JednakdlaHitleraiinnychNiemcówwlatach
trzydziestychiczterdziestychtermin,volksdeutsche’takżemiałpodtekstrasyikrwinieobecnywan-
gielskimtłumaczeniu,ethnicGermans’[etniczniNiemcy]”
,[w:]tamże,s.596.Por.także:LeszekOlej-
nik,Zdrajcynarodu?LosyvolksdeutschówwPolscepoIIwojnieświatowej,Warszawa2006,s.19-23.
22L.Olejnik,Zdrajcynarodu…,s.19.
23Por.:MichaelWildt,Volksgemeinschaf:AControversy,[w:]BeyondtheRacialState:Rethinking
NaziGermany,red.DevinO.Pendas,MarkRoseman,RichardF.Wetzell,Cambridge2017,s.317-
334;tenże,Volksgemeinschaf:AModernPerspectiveonNationalSocialistSociety,[w:]Visionsof
CommunityinNaziGermany.SocialEngineeringandPrivateLives,red.MartinaSteber,Bernhard
Gotto,Oxford2014,s.43-59;DavidWelch,NaziPropagandaandtheVolksgemeinschaf:Construct-
ingaPeople’sCommunity,UJournalofContemporaryHistory”2004,(39),s.213-238.Natemat
pojęciawspólnotynarodowejwikonografiipor.:PeterReichel,DieVolksgemeinschaf.Nationa-
lerSozialismusalsbildlichesVersprechen,[w:]DasJahrhundertderBilder,red.GerhardPaul,t.1:
