Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
7.1.EncyklopediaDiderotaid’Alemberta
29
zepsuciuobyczajowemu.Istotąichbytuniejest,jakwprzypadkumęż-
czyzn,rozumiambicja,aległówniepięknozewnętrzne,dobremaniery
orazchybadodziśistniejąceprzekonanie,żewżyciuswymkierująsię
onesercemitarganesąemocjami,którychniesąwstaniekontrolować.
Innymczłonkiemzespołuredakcyjnego,traktującymnatematpłci
żeńskiej,tymrazemzpunktuwidzeniaprawanaturalnego,byłkawa-
lerdeJaucourt.Jegopoczątkoweobserwacjeniewydawałysięprzychyl-
nekobietom:
Choćtaknaprawdęzarównomąż,jakiżonarealizująwswejwspól-
nocietesameinteresy,ważnejest,żebywładzanależałatylkodojed-
negoznich;prawopozytywne
10
narodówcywilizowanych,ustawy
izwyczajeeuropejskieoddajątęwładzęjednomyślnieizdecydowanie
mężczyźnie,ponieważjestonsilniejszytakfizycznie,jakintelektualnie,
atakżebardziejprzyczyniasiędodobrawspólnegowwymiarzeludz-
kimireligijnym;ztegoteżwynika,żekobietamusibyćpoddanaswe-
mumężowiiwinnausłuchaćgowewszelkichdecyzjachdotyczących
sprawdomowych.Takiejestzdanieprawoznawcówzarównodawnych,
jakiwspółczesnychitakateżjestformalnadecyzjaprawodawcy11.
Oświeceniowedążeniedouporządkowaniaświataiwiedzy,jaką
onimposiadano,skutkujetymrazemzbudowaniempewnejhierarchii
społecznejimałżeńskiej,wktórejtomężczyźnie,jakosilniejszemufi-
zycznieisprawniejszemuintelektualnie,przypadagraćpierwszeskrzypce.
Takistanrzeczyustalonyzostałnaprzestrzeniwiekówwniemalwszyst-
kichkrajachinarodachświata;fakttenwskazywałby,żeniemógłtobyć
jedynieprzypadek.Stwierdzićmożna,żedeJaucourtopierasięwswo-
ichrozważaniachnaprzesłankachdwojakiejnatury:biologicznejihisto-
rycznej.Ichoćgodzisięonzistniejącymstanemrzeczy,poddajegojed-
nocześniekrytyce,nacopozwalamupolemicznycharakterEncyklopedii:
Popierwsze,wydajesię,żetrudnobyłobywykazać,iżwładzamęża
wypływaznatury;założenietakieniejestzgodnezprzyrodzonąrów-
nościąludzi;iztegotylkopowodu,żejesteśmywstanierządzić,nie
10Prawostanowioneprzezczłowieka;wodróżnieniuodprawanaturalnego.
11
Encyclopédie...,dz.cyt.;http://artflx.uchicago.edu/cgi-bin/philologic/getobject.pl?c.
5:683:1.encyclopedie0311.4477111(dostęp:5.05.2011).
