Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
7.1.EncyklopediaDiderotaid’Alemberta
31
cechyumysłoweipsychologiczne(kryteriumbiologiczneimoralne),co
szczególnietyczysięrozumu,zdecydowaniepreferowałategopierwsze-
go.Stądteżróżnetraktowanieludzi,zależnieodpłci,przezprawo.To
mężczyznabowiemjestnaturalnymdysponentemrozumu,awięcko-
bietawprawodawstwiewinnamupodlegaćiniemożebyćtraktowana
podmiotowo–reprezentowanajestnaforumprzezswojegomałżonka.
Oświeceniezanajwyższąwartośćludzkościuważałozdolnośćrozum-
negomyślenia;niepowinnozatemdziwićbudowaniespołecznejhie-
rarchiinatymwłaśniekryterium–głupszystoiwhierarchiispołecz-
nejzawszeniżej.
Naturawięctymrazemmiałabystanąćkobietomnaprzeszkodzie
douwolnieniasięspodmęskiegojarzma,boposkąpiłaimumiejętno-
ścitrzeźwegorozumowaniaiwłaściwegoosądusytuacji.Atoskutku-
jeusprawiedliwionymzakazemzawieraniaprzeznieniektórychumów
ipodejmowaniawszelkichważnychdecyzji,jakrównieżniepozwala
imnapiastowanieistotnychpolitycznieipubliczniestanowisk.Ową
niezdolnośćkobietdorozumowegoogarnianiaotaczającegojeświata
świetnieoddajeciągdalszyrozważańjurysty:nMówisiępowszechnie,
żetrzebadwóchkobietnajednegoświadka(...)Kobieceświadectwojest
zazwyczajniepełneinienatemat,dlategoteżmniejjestonowarteod
zeznańmężczyzny(...)”15.
Czyliwiedzakobiety,nawetjeślijestcośwarta,toitakmniejniż
mężczyzny.IchoćBoucherd’Argisotymniepisze,towielupóźniej-
szychmyślicieliargumentowaćbędzie,żeskorozdaniekobietynieli-
czysięwsądzie,bądźcobądźprzestrzenipublicznej,tojakżesięznim
liczyćwogóle,naszerokorozumianymforum.
Spróbujmyzatempodsumowaćobrazstatusumoralno-społeczno-
-politycznegokobiet,jakiwyłaniasięzartykułówEncyklopedii.Zjed-
nejstronyautorzystwierdzają,żesąonepodległemężczyznom,gorzej
odnichwyedukowane,aprzeztomniejwiarygodnewoczachprawa,
brutalne,ciekawskieikłamliwe.Zdrugiejjednakstronywyjaśniają,iż
podległośćichwynikazprawodawstwastanowionegoprzezludzi(męż-
czyzn),anieznakazówNatury.Brakwykształceniaipróżnośćwłaś-
ciweichpłcibyłybywtedyrezultatemtego,żeniemająonedoczego
aspirować,gdyżwszelkieistotnestanowiskasąimzakazane.Zaśpo-
rywczośćich,wścibstwoizakłamanie,będąceskutkiempowyższych,
15Tamże.
