Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
VoegelinaposzukiwanieBoga
XIII
gośporównywalnegotylkozMojżeszemlubJezusem,tworzył
własnąreligięipowołującnowegoboga,swójkościół,ustana-
wiałnowyrodzajustroju,wktórymobjawiałasiężądzawładzy
itotalnejdominacji.ProponowałznanenamzXXwiekurozwią-
zanie-totalitarnąteokrację.Bakunin-kolejnybohaterksiążki
-czynizdestrukcjiiprzemocyistotęprzybliżającejsięepoki.
Demonicznawiarapodporządkowanawoliwjegopismachsta-
nęławsprzecznościzchrześcijańskąwoląpodporządkowaną
wierze.Jegorojeniaiterrorystycznaideologiazostałyspełnione
iznalazłyswójwyrazzarównowmyśliLenina,jakiwładzyHi-
tlera.Marks-autorytarnysocjalista,sekciarz,drugorzędny,jego
zdaniem,myśliciel-nadałgnozieaktywistycznycharakter.
NieznajdziemywtejpracyrozdziałuoEdmundzieBurke’u,
AlexisiedeTocqueville’u,FrançoisGuizot,makiziedeCusti-
ne(niewspominaichnazwisk).NawetuwagiofilozofiiHegla
ijegouczniówsąnieliczne.Niedowiadujemysięzjegoksiąż-
ki,jaknaowespekulacjerewolucyjneodpowiadałamyśltamtej
epokiiczyjużwXVIIIiXIXwiekuzdawanosobiesprawęzan-
tychrześcijańskichkorzeninowoczesności.Wyjątkiemzdajesię
byćtylkoCarlBurckhardt.Voegelinuchylasięodpoważniejszej
dyskusjizwczesnymliberalizmemBenjaminaConstantaczy
JohnaStuartaMilla.Punktemodniesieniajestjedyniesiedemna-
stowiecznytraktatJacquese’aBossueta,Discourssurl’histoire
universelle,obrońcyaugustiańskiejwizjidziejówikrytykahere-
zji.TomOdOświeceniadorewolucjiprzedstawiadziejeupadku
Zachodu,jegosamonegacji,oderwaniaodźródłowychdoświad-
czeń,azrozważańVoegelinawynika,żeniebyłowostatnich
dwóchwiekachwystarczającosilnych(iatrakcyjnych),dobrze
ugruntowanychidei,którezdołałyostrzeciocalićEuropęprzed
upadkiem.
Czytającjegoksiążki,możnawręczodnieśćwrażenie,że
doświadczeniewojny,hitleryzmuistalinizmubyłodlaVoege-
linatakdramatyczne,takwszechobejmujące,iżsądził,żecały
współczesnyświatidei,filozofiiuległfatalnemuzaburzeniu,
oderwałsięodmyśliklasycznej,zostałzatrutyprzezświecką
gnozęinieuchronnieprowadziłdokatastrofy.Możnarzec,przez
latapisałswójnZmierzchZachodu”izarazemdzieło,którena-
zwałbymźródłem,nadziejąEuropy.
