Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XIV
OdOświeceniadorewolucji
Voegelinpowiada:podejmowanowielepróbosadzeniaro-
zumuwimmanentnejrzeczywistości,aletegorodzajuposzuki-
waniarychłosięwyczerpały.Widzimy,żeodczasówpojawienia
sięwielkichideologii(pozytywizmu,marksizmu,anarchizmu,
rasizmu)nicnowegojużsięniepojawiło.Ideologietracąswoją
siłęnowościiodkrywczości,alenieatrakcyjność.Niektóresłu-
żyłylegitymizacjiwładzy,jakwZwiązkuSowieckimiwChi-
nach.Inne,jakprogresywnyliberalizm,przenikałydoamery-
kańskiegonauczaniaakademickiego.Jeszczeinnenabierały
wymiarupolitycznego,jakpsychoanaliza.
Ideologiewyczerpałysięwtymsensie,żezostałydoszczęt-
nieobalone.Wielcypowieściopisarze,jakAldousHuxleyczy
GeorgeOrwell,ukazywali,jakupiorneinonsensownesąide-
ologie.Pokolenieintelektualistówpisałopowojnieokońcu
wiekuideologii.VoegelinmiałzapewnenamyśliDanielaBella,
RaymondaArona,aleznajwiększymuznaniemwypowiadałsię
otwórczościAlbertaCamus.Demaskowanoutopijneignostyc-
kiezałożeniafilozofiipostępu.Możnarzec,dobiegł,jegozda-
niem,kresepokiOświecenia.Jednaknieznalazłsięnikt,kto
bywskazał,jakodnowićnaukępolitykiiracjonalnemyślenie
wsferzepublicznej.
Voegelinwskazywałnatrzyobecnenadzieje.Pierwszato
demokracjeamerykańskaiangielska,którychinstytucjenajpeł-
niejwyrażająprawdęduszyisąprzytympotężnymimocarstwa-
mi.Drugatozdrowyrozsądek,którypozwalanamdoskonale
rozwiązywaćliczneproblemypraktycznebezideologicznych
ifilozoficznychuzasadnień.Trzeciąjesttradycjaklasyczna.Cy-
wilizacjazachodniaposiadanajczystszeźródłowiedzy.Trzeba
zniegokorzystaćiprzeznieodczytywaćsamegosiebie,przez
niemyślećoobecnychustrojachpolitycznych.
Wybitniiniepoważnifilozofowiepodejmowaliznimdys-
kusje.Pytanogo,skądwie,jakajestludzkanatura,copozwala
mupowiedzieć,żerozpoznanietranscendencjinajpełniejwyraża
istotęczłowieczeństwa.Kwestionowanojegowizjęzmierzchu
Zachodu.Wskazywanonajegobłędnepodstawymyślenia,wią-
żącePawłowąkoncepcjęnaturyludzkiejzArystotelesowską.
Podkreślanoodmiennośćfilozofiiireligii.Twierdzono,żenie
majużpowrotudoprzedoświeceniowejEuropyczasówBossu-
