Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
OdOświeceniadorewolucji
lokalnych,narodowychspołeczności,atakżeideęustanawiającą
namiętnościjakosiłymotywująceludzkiedziałania.Dopieropo
1700rokuskumulowanywpływtychróżnychczynnikówstaje
sięodczuwalnywprzejmującejświadomościtego,żeotopewna
epokadobiegłakońcaiżenowasytuacjawymagagigantyczne-
gowysiłkuinterpretacyjnego,mającegonaceluprzywrócenie
historycznejispołecznejegzystencjiczłowiekasensu,którybę-
dziemógłzastąpićutraconysens,jakiegodostarczałaegzysten-
cjachrześcijańska.
Nadzwyczajnyogromtegoproblemusprawił,żenawet
dziśniezewszystkichjegowymiarówzdajemysobiesprawę.
WXVIIIwiekuznajdujemyjednakprzynajmniejporazpierw-
szyjasnąświadomośćjegozarysóworazpionierskiepróby
jegowypowiedzenia.Byćmożenajlepszymsposobempodjęcia
tejkwestiibędzieanalizapowodów,któreskłoniłyWolterado
napisaniadziełaEssaisurlesmoeursdlamarkizyduChâtelet-
-Lorraine-jegoprzyjaciółkiorazwłaścicielkizamku,wktórym
przezwielelatgościł.
MarkizaduChâteletbyłakobietą,którejzdolnościintelektu-
alnedorównywałyfizycznympowabom.Korzystałazprzyjem-
nościżyciawokresieregencji,aobecnie,będącjużwwieku
dojrzalszym,aktywnieprzyczyniałasiędorozwojuówczesnej
matematykiinaukprzyrodniczych.OwanWenusNewtona”,jak
nazwałjąFryderykWielki,pragnęłaposzerzyćswójhoryzont
intelektualnypozadziedzinęsztukiinaukprzyrodniczychohi-
storię,studiującwtymceluDiscourssurl’histoireuniverselle
Bossueta.Discoursnieprzypadłjednakdogustutejznamienitej
damie.Wolterprzytaczadwiespośróduwag,jakiepoczyniłana
marginesachksiążki.Najednejzestronrozdziałupoświęcone-
goIzraelowinapisała:nOtymludziemożnawielepowiedzieć
wdziedzinieteologii,jednakjegoznaczeniedlahistoriijestnie-
wielkie”.WsekcjipoświęconejCesarstwuRzymskiemuzano-
towałazaś:nDlaczegoautorpisze,żeRzymprzyćmiłwszystkie
imperiaświata?SamaRosjajestwiększaniżcałeCesarstwo
Rzymskie”.
TedwienotkidotykająkluczowychproblemówDiscours.
TraktatBossuetaskładasięzułożonegowporządkuchronolo-
gicznymprzegląduwydarzeńodczasówbiblijnegoAdamado
KarolaWielkiego(część1),poktórymnastępujądwieczęści
