Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12|Wprowadzenie.Podstawowepojęciaizałożenia
Powtórzeniejestjednocześniedziałaniemodtwórczymitwórczym.Czynnikod-
twórczyzawartyjestwsamymakciepowtarzania,wukazywaniukażdegorodzaju
kreacjijakoformywtórnej,gdyżopartejwróżnysposóbnatym,cojużbyło.Tym
momentemwspólnymmogąbyć:metodatwórcza,motyw,temat,gatunek,awobec
nichpostawaafirmacjiikontynuacjilubpolemikiczysprzeciwu.Każdaztychpo-
stawwprowadzajednakrównieżczynniktwórczy-gdyżwjakiśsposóbprzetwarza
tekstyzastane.Wefekciefigurapowtórzeniaznosiopozycjęodtwórcze-twórcze.
Zasadatadotyczyjednakgłówniepowtórzeńczęściowych,wprowadzającychnele-
mentprzeróbki”40.
Refleksjanadregułamitworzeniamabogatątradycjęwiążącąsięztzw.ars
poetica.Naśladowaniemistrzów,stylizacjesąszkołąstyludlawielupiszących.
Postmodernizmtotakżenkulturaotwartychźródeł”,czyliświadomegoczerpa-
niazdziełpoprzedników41.
Wartotuprzywołaćterminarchetypu,oznaczającego,iżutrwalonezapi-
sypowtarzająsięwdoświadczeniachwielupokoleńorazzdolnesądoprze-
mianirozwoju.Przyczyniająsięczęstodoludycznościformartystycznych,
gryzkonwencjami,metaliterackości,metatekstowości.Natematoryginal-
nościwsposóbobrazowywypowiedziałsięImreKertesz:
toniepoczątek,leczdroga.Dooryginalnościsiędochodzi.Aimbardziejróżno-
rodneibogate,anawetobcesąokolice,przezktóredrogatawiedzie,tympewniej
zaprowadzinasdonaszejwłasnejoryginalności42.
Dialektykątradycjiiinnowacji,inwencjąjestteżdekonstrukcja,awrazznią
wynajdywanienowychsposobówmówieniaoświecie.
Wspomniećteżnależyokolejnejopozycjipojęciowej:rzemiosło-sztu-
ka,októrychnastępującopisałJulianKrzyżanowski:
rzemiosłuprzypisujemyumiejętnośćwytwarzaniaproduktówseryjnych,odbitek
czykopiipierwowzoru,odsztukinatomiastżądamyzdolnościtworzeniadziełje-
dynychwswoimrodzaju[ś]43.
Dopisarstwakreacyjnego(kreatywnego)dojrzewasiępowoli(odnliterata”
donpisarza”stosującegoerudycyjnegrywyobraźniitechnikipisarskieczyteż
wykraczającegopozagatunkoweschematy).Takżeczęściejniżofenomenie
kreacji(kreatywności),będącejprzeciwieństwempowielaniastereotypów
(stereotypowości),mówisięowspółtworzeniu,zwłaszczawodniesieniudo
tekstówniedokońcazrealizowanych,zakładającychwspółuczestnictwood-
biorcówwichkreowaniu(wedługJaninyMakotyjesttotzw.partycypacyjny
modelkulturyartystycznej44).
40E.Szczęsna,Poetykamediów,Warszawa2007,s.70.
41PisałotymM.Rusinek,Przekonać,uwieść,zwieść,zmanipulować,nGazetaWyborcza”2012,
nr99,s.16-17.
42Dziennikgalernika,przeł.E.Cygielska,Warszawa2006.
43Naukaoliteraturze,wyd.3,Wrocław-Warszawa1984.
44Odkontemplacyjnegodopartycypacyjnegomodelukulturyartystycznej,nEstetykaiKrytyka”
2001,nr1,s.87-98.
