Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odtradycjidonowatorstwa,odtransgresjidoadaptacji...|13
JarosławPłuciennikzwracauwagęnarelatywność,stopniowalnośćihi-
storycznośćpojęciakreacyjności45.Kreatywnośćprowadziczęstodomistrzo-
stwaiwirtuozerii.
Zekspresjątwórczą,kreowaniemczegośnowego,wiążesięzkoleikate-
goriapodmiotowości,indywidualności,którapozostajewopozycjidokolek-
tywności(np.pokrewieństwamotywów,wątków,obrazów46)iuprzedmioto-
wieniatwórcy.Rodzisiępytanie,czyoryginalnośćtolitylkoumiejętność
ukrywaniaźródeł47,sprawnośćrzemiosła,warsztatupisarskiego?Według
DerekaAttridgela-
Oryginalność[ś]osiągasięwtedy,gdykombinacjazewnętrznychiwewnętrz-
nychnapięćumożliwia[ś]stworzeniedziełasztuki,które[ś]dokonaprzełomu
lub[ś]doprowadzidowtargnięciainnegowobszartegosamego48.
Tadrugamożliwość,czylinod-twarzanieprzeszłości”jestzjawiskiemczęst-
szymioznacza-
nowewykorzystaniemateriału,któremożebyćzarównonaśladowane(wtórność49,
kopiowanie),jakirozwijane,parodiowane,kwestionowane50.
Imitacja(mimetyzm)torodzajliterackiegoprzekładustylistycznegoigatun-
kowego51.Uważasię,jakErnstCassirer,żenPrawdziwasztukaniejestnaśla-
dowaniem,leczodkrywaniemrzeczywistości”52.
Wciążważnejestnpodglądaniemistrzów”jakometodapisarska(wrelacji:
czeladnik-mistrz).Oboknaśladowaniaartystycznegowyróżniasię-zaKwin-
tylianem-emulację,oznaczającąwyższystopieńimitacji53.Wdawnychtrakta-
tachteoretycznychprzeznaśladowanierozumianowybóriprzyswojeniesobie
tego,conajlepsze.Przeciwieństwemoryginalnościjestepigonizm,znatury
rzeczyczerpiącyzcudzychpomysłów.
Wpracachpoświęconychkwestiiarcydzielnościdziełsztukipodkreśla
się,iżdziełomistrzowskiestanowiwartośćisamojestmiarąwartości,kano-
nemobowiązującejdoskonałościartystycznejorazżetzw.arcydziełoabsolut-
nejesttematemkolejnychutworówartystycznych54,kontynuacji,odniesień
inaśladownictw,zwyklepolegającychnaobniżeniupoziomusztukiwysokiej.
45Stereotypyikreacyjnośćaliteratura,[w:]Stereotypywliteraturze(itużobok).red.W.Bolecki,
G.Gazda,Warszawa2003,s.99-111.
46PisałotymW.Owczarski:Miejscawspólne,miejscawłasne,Gdańsk2006.
47ZasadaJonesa-Einsteina,por.:A.Bloch,PrawaMurphylego,przeł.J.Łoziński,Poznań1999.
48Jednostkowośćliteratury,przeł.P.Mościcki,Kraków2007,s.65.
49WtórnośćprzeciwstawianatwórczościtowedługG.Steinerajednazopozycjiwpostkulturze
(zob.:W.J.Burszta,W.Kuligowski,Dlaczegokościotrupniewstaje.Poznawczepejzażekultury,
Warszawa1999).
50Tamże,s.68-69.
51Wpracypominiemyzjawiskotłumaczeńjakoswoistejimitacji,naśladowaniagłosuautora
winnymjezyku.
52Por.:R.Kapuściński,LapidariumV,Warszawa2002,s.90.
53PisałaotymA.Fulińska,Naśladowanieitwórczość,Wrocław2000.
54Zob.natentemat:E.Basara-Lipiec,Arcydzieło.Teoriairzeczywistość,Warszawa1997.
