Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8|Wprowadzenie.Podstawowepojęciaizałożenia
Trwanieizmianasąstałymiparadygmatamikultury.Tradycjipojmowa-
nejjakoogółdokonańprzeszłości,wzórrozwiązańartystycznych,układod-
niesieniadladalszychtekstów,reminiscencji,krytyki,reinterpretacjiiinnych
inicjatywpisarskich5zawszetowarzyszyłyprzejawynowatorstwa-rozwią-
zaniakonceptualne,przełamywanienormiodrzucanieutartychreguł(synek-
tyka),dystansowaniesięwobecnich,podejmowanezniągry.Więźztradycją
wciążjestpostrzeganajakozjawiskokulturowopozytywne,wartość.Iwłaśnie
takijejstatycznyaspekt(bardziejniżdynamiczny,czylihistoria)będzieistotny
wpodjętychrozważaniach6.Wnowatorstwie,którezwyklehamowałykon-
wencje,upatrywanoistotysztukipisarskiej,jakuważałStefanŻeromski-nnie
ma,niemożeiniepowinnasłużyćjakośrodekdojakiegokolwiekcelu,okrom
swegowłasnego”7.
Podejmującdialogizprzeszłością,wydobywasięjązpamięci,kształtuje
nanowowjęzyku8.Zresztątradycjainowoczesność,podobniejaktrwanie
irozwój,todopełniającesięzjawiska.Nowatorstwopozostajewopozycjido
epigonizmu,czylinietwórczego,biernegonaśladowaniawzorców,wtórności.
Problemtwórczejwyobraźni,oryginalnościinaśladownictwapodjął
przedstawicielkierunkuromantycznego-EdwardYoung9.Przeciwstawiałte
pojęciaiuznał,żetepierwsze-
Rozszerzająpaństwoliteraturyiprzyłączająnoweprowincjepodjejpanowanie.
Naśladownictwazaśdająnamtylkocośnakształtodbitektego,codawniejmieli-
śmymożeowielelepsze,zwiększająjedyniesamoopiumliteratury,podczasgdy
wiedzaitalentutknęłynamieliźnie10.
NaśladownictwabyływedługYoungajedyniewytworemrzemiosła,pozba-
wionymznamiennychdlautworuoryginalnegocechnowościczyniespodzian-
ki.Dałczytelnikomipiszącymnastępującąradę:
Kiedyczytamy,niechajnaszawyobraźniazapalasięichpięknem-kiedypiszemy,
niechajumysłnaszwyłączaichznaszychmyśli[ś]11.
ZkoleidlaPaulaValérylegonajoryginalniejszewynikidawałorozwijaniejed-
nejcudzejcechyprzypomocywszystkichwłasnychmożliwości12.Oryginalność
tounikatowość,niepowtarzalność,innowacjaiinwencja.
5Zob.:J.Sławiński,Tradycjaliteracka,[w:]Słownikterminówliterackich,red.J.Sławiński,wyd.3,
Wrocław-Warszawa1998,s.585.
6Por.:A.Compagnon,Demontreści.Literaturaazdrowyrozsądek,przeł.T.Stróżyński,Gdańsk
2010.
7Snobizmipostęp,wyd.2,Warszawa1926.
8Por.:T.Różycki,Pisanietodziecinnazabawa,rozmowazJ.Sobolewską,nGazetaWyborcza”
26-27VIII2006,s.20.
9PropozycjedotycząceoryginalnejtwórczościwliściedoautoraHSirCharlesaGrandisona”(1759),
[w:]Teoriabadańliterackichzagranicą,red.S.Skwarczyńska,t.I,cz.I,Kraków1965,s.164-192.
JegohipotezamiokreacyjnościzająłsięJ.Płuciennik,autorpublikacjipt.Nowożytnyindywidualizm
aliteratura(Kraków2006).
10E.Young,Propozycje…,s.168.
11Tamże,s.171.
12Estetykasłowa,przeł.D.Eska,A.Frybesowa,oprac.A.Frybesowa,Warszawa1971.
